 |
| "Λαοκόων" |
Τα πορτρέτα της κλασικής περιόδου του 5ου αιώνα π.Χ. ήταν γλυπτά και τόνιζαν την δημόσια πλευρά του εικονιζόμενου. Παρουσίαζαν την ιδανική ενσάρκωση του ποιητή, του φιλοσόφου, του πολιτικού, του γενναίου ανθρώπους που ήταν σεβαστοί και αποτελούσαν παράδειγμα προς μίμηση(Περικλής, Θεμιστοκλής..).
 |
| Προτομή Θεμιστοκλή |
 |
| Προτομή Περικλή |
Μέχρι την ελληνιστική περίοδο τα πορτρέτα ήταν ρεαλιστικά (είχαν ξεχωριστά χαρακτηριστικά), άλλα πάλι ξέφευγαν από αυτό προς το ιδανικό και πολλά από αυτά ήταν ολόσωμα και εστίαζαν στην ψυχολογική σύνθεση του χαρακτήρα του εικονιζόμενου.
Ρωμαϊκά πορτρέτα: Μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. ξεκινούν οι πρώτες προσωπογραφίες στην Ρώμη όπου συνδέονται με την λατρεία των προγόνων. Η αξία τους δεν ήταν τόσο καλλιτεχνική όσο κοινωνική και πολιτική μια και επιτρεπόταν αρχικά μόνο σε ανώτερη τάξη.
Τα πρόσωπα που έφτιαχναν δεν ήταν ζωγραφισμένα.
Συνήθως ήταν κέρινα ή γύψινα και το καλούπι έβγαινε από το πρόσωπο του νεκρού.
Πορτρέτα Φαγιουμ: Το όνομα Φαγιούμ προέρχεται από την περιοχή που βρέθηκαν.
Νότια από το Κάιρο.
Η ταρίχευση των νεκρών γινόταν μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ και οι πρώτοι χριστιανοί συμμετείχαν σε αυτό με το να προσθέτουν την προσωπογραφία του νεκρού πάνω στο πρόσωπο του.
Ήταν ζωγραφισμένες πάνω σε ξύλο ή σε πανί.
Χρησίμευαν για να παρηγορήσουν τους συγγενείς των νεκρών.
Δεν είναι κοινωνικές προσωπογραφίες όπως των Ρωμαίων.
Τα Φαγιούμ είχαν πολύ έντονη την πνευματική διάσταση, ήταν τοποθετημένα πάνω στο σώμα του νεκρού και η απεικόνιση των νεκρών προσώπων τους εξασφάλιζε ένα είδους αθανασία (κατάλοιπο της πεποίθησης των Αιγυπτίων).
Οι πρώτοι χριστιανοί, γύρω από την περιοχή του Φαγιούμ, θεωρούσαν αντικείμενα λατρείας τις ζωγραφισμένες μορφές των θεών και των βασιλιάδων όπως είχαν συνηθίσει μέσα από την παράδοση τους να λατρεύουν, και έτσι, εύκολα πέρασαν στην λατρεία των προσώπων του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων. Ταρίχευαν τους νεκρούς μάρτυρες της πίστης, και σε περιόδους διωγμών έπαιρναν μαζί τους το πορτρέτο του νεκρού που ήταν πιο εύκολο για μεταφορά.
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΟΡΤΡΕΤΩΝ ΦΑΓΙΟΥΜ ΣΕ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Τα πορτρέτα συνεχίζουν να είναι ρεαλιστικά μέχρι την εποχή της εικονομαχίας στο Βυζάντιο πια. Το 843μΧ τελείωσε η εικονομαχία. Τότε σταματούν την ως τότε ρεαλιστική απόδοση των προσώπων μια και θεωρήθηκε βλαστήμια (!!)
Η χαρακτηριστική κίνηση σε πολλά Φαγιούμ με το χέρι να κρατά ένα άνκχ και το άλλο χέρι σηκωμένο να αποτρέπει το κακό μετατράπηκε και αντι για άνκγ κρατά τον σταυρό και αντι για αποτροπή ο άγιος ευλογεί.
Σταθερή μένει και A) η μετωπική στάση του εικονιζόμενου Β) η τετραχρωμία στην σάρκα Γ) Ο δυναμισμός στο βλέμμα με τα μάτια πάντα μεγάλα που κοιτούν κατάματα τον θεατή μεταδίδοντας την πνευματικότητα του προσώπου που εικονίζουν.
 |
| Παντοκράτωρ |
Οι παλιότερες εικόνες καταστράφηκαν την περίοδο τη Εικονομαχίας.
Όσες διασώστηκαν βρίσκονται στη Μονή της Αγ. Αικατερίνης στο Σινά, στην Ακαδημία του Κιέβου και στη Ρώμη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα εικόνας της εποχής είναι του Χριστού Παντοκράτορα από τη Μονή της Αγ. Αικατερίνης του Σινά. Ζωγραφισμένη με την εγκαυστική μέθοδο. Η μορφή είναι μετωπική, με ασύμμετρα χαρακτηριστικά. Πίσω του βρίσκεται ένα οικοδόμημα σε γαλάζιο. Πολύ μετά θα χρησιμοποιηθεί το χρυσό για βάθος. Το πρόσωπο, ζωγραφισμένο με ανοικτά χρώματα. Τα μεγάλα μάτια θυμίζουν τα πορτραίτα Φαγιούμ και η έλλειψη του βάθους θέλει να δείξει μια υπερβατικότητα στην Χριστιανική τέχνη.
 |
| Παναγία ένθρονη 6ος αιώνας μ.Χ. |
ΜΑΡΙΑ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ
Πολλοί με ρωτάτε τον τρόπο που γίνεται κανείς μέλος εδώ στο μπλοκ. Πηγαίνετε δεξιά κάτω από την φωτο μου που λέει «Γίνετε μέλη» Πατήστε πάνω και γράφεστε. Είναι πολύ εύκολο και πολύ ενισχυτικό για μένα ψυχολογικά και μόνο αφού δεν έχω διαφημίσεις για άλλο κέρδος.
Βιβλιογραφία
Αλμπάνη Τζ., Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη, στο Τέχνες Ι:Ελληνικές Εικαστικές Τέχνες, Επισκόπηση Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας, Πάτρα 1999, εκδόσεις Ε.Α.Π
Βοκοτόπουλος Παναγιώτης Λ., Βυζαντινές εικόνες στο Βυζαντινή Τέχνη, Αθήνα, Εκδόσεις Εκδοτικής Αθηνών 1995
