ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ

Φώτης   Κόντογλου

Φώτης Κόντογλου

Ο  Κόντογλου γεννήθηκε  στο  Αϊβαλί  της  Μ. Ασίας  στις 8 Νοεμβρίου 1895. Ένα  τόπο  που  δεν  υπήρχαν  εκκλησίες  με  βυζαντινή  ζωγραφική. Ο  πατέρας   του  πέθανε  όταν  ήταν  2 χρονών  και  τον  μεγάλωσε  η  μητέρα  του  με  τη  βοήθεια  του  αδελφού  της  που  ήταν  αρχιμανδρίτης  και  ηγούμενος  στο  μοναστήρι  της  Αγίας  Παρασκευής. Στο  ομώνυμο  χωρίο  πέρασε  όλα  τα  παιδικά  του  χρόνια  μέσα  στη  φύση, δίπλα  στη  θάλασσα  με  παρέα   απλούς  ανθρώπους, ψαράδες  και  βοσκούς. Εκεί  μαθαίνει  τα  πρώτα  του  γράμματα  απο  τα  βιβλία-τροπάρια  της  εκκλησίας  και  η  ζωγραφική  του  είναι  ρεαλιστική. Τελειώνει  στο  Αϊβαλί  το  Γυμνάσιο.

Έργο του 15 χρονου Κόντογλου

Στο  Πολυτεχνείο στην  Αθήνα μπήκε  αμέσως  στη  Γ΄ τάξη. Ζεί  έχοντας  οικονομική  βοήθεια  απο  τον  θείο  του. Σπουδάζει  την  ακαδημαϊκή  τεχνοτροπία  με  καθηγητές (της  «σχολής» του  Μονάχου  που  τον  εντυπωσιάζει  αυτού  του  είδους  η  αισθητική  μορφή, φόρμα και  «ρυθμός») τον  Καλούδη, Γερανιώτη..και  διευθυντή  τον  Ιακωβίδη (ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΙΔΗ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ.  Αρχικά  ο  Κόντογλου  κάνει  κάποια  αντίγραφα  και  γράφει  σχετικά: « Δεν  ξεσήκωσα  απλά  τα  ωραία  αυτά  χειροτεχνήματα  παρά  τα  διερμήνευσα».

  Εκεί, στις  καλλιτεχνικές συζητήσεις  κάποιων  καθηγητών  με  μαθητές, ο  Κόντογλου   έδειχνε  τη  προτίμηση  του  στον  ζωγράφο  Βελάσκεθ.   Διακόπτει  τις  σπουδές  του  και  ταξιδεύει  στην  Ευρώπη  δουλεύοντας  παράλληλα  όπου  βρει.

Ζει  στο  Παρίσι   5 χρόνια, όπου  εικονογραφεί  βιβλία  και  περιοδικά. Εκεί έγραψε και το πρώτο του βιβλίο "Pedro Cazas". Γνωρίζει  και  μελετά  τον  Σιμωνίδη, απορρίπτει  την  αφαίρεση  και  τον  κυβισμό (κινήματα  που  γνωρίζει  από  κοντά) και  συμπληρώνει  τη  μόρφωση  του  μελετώντας  τη  τέχνη  των  αρχαίων  του  μεσαιωνικού  ελληνισμού  και  του  στοχασμού. Επισκέπτεται  μουσεία  και  βιβλιοθήκες, ασχολείται  και  με  τη  προσωπογραφία.

Το  1919  επιστρέφει  στο  Αϊβαλί. Εκεί ιδρύει τον πνευματικό σύλλογο "Νέοι άνθρωποι" όπου συμμετείχαν ο Ηλίας Βενέζης και ο Στρατής Δούκας. Διορίζεται στο Παρθεναγωγείο Κυδωνιών όπου διδάσκει γαλλικά και ιστορία τέχνης. Εκδίδει το βιβλίο του "Pedro Cazas"  και  το  1922  με  τη  Μικρασιατική  καταστροφή  έρχεται  πρόσφυγας  στην  Αθήνα. Στις  προσωπογραφίες  του  δεν  χρησιμοποιεί  μόνο  το  σχέδιο  για  την  απόδοση  του  ψυχισμού  του  μοντέλου  του  αλλά  κυρίως  χρησιμοποιεί  το  χρώμα, δημιουργώντας  (για  τα  δεδομένα της  εποχής  που  ενδιέφερε  απλά  η  σκιαγράφιση  ηλικίας, κοινωνικής  τάξης  του  μοντέλου  και  υπήρχε  μια  αδιαφορία  για  τον  ψυχισμό  του  εικονιζόμενου ) μια  πρωτότυπη  έκφραση  προσωπογραφίας.

Στο  Άγιον  Όρος  πηγαίνει  το  1923  και  μένει  για  μήνες. Εκεί, η  επαφή  του  με  τη  βυζαντινή  τέχνη  (κρητικής  σχολής) αποτελεί  σταθμό  στο  έργο  του  και  σε  όλη  τη  ζωή  του. Συγγραφικά  και  εικαστικά  υποστηρίζει  παθιασμένα  την  ανάγκη  δημιουργίας   μιας  ελληνικής  τέχνης  που  κυρίως  να  βασίζεται  στη  βυζαντινή & μεταβυζαντινή  τέχνη.

Σε  αυτή  τη  πρώτη  του  επαφή  στο  Άθω  γράφει:

 «..δεν  περίμενα  να  βρω  μια  τέχνη  τόσο  τέλεια  μέσα  στις  εκκλησίες των  μοναστηριών. Από  όσα  είχα  διαβάσει  για  τη  βυζαντινή  τέχνη  είχα  την  ιδέα  πως   η  τέχνη  τούτη  είναι  άξια  μικρότερης  προσοχής    από  εκείνη  της  Ιταλικής  Αναγέννησης. Βρίσκονται  στον  Άθω  ζωγραφιές  της  πιο  σπάνιας  τελειότητας.. Καθ' όσο  τουλάχιστον  το  κρίνω  εγώ, είναι  πολύ  σπάνιο  να  τύχει  κανείς  έργα  με  μια  τέτοια  καλλιτεχνική  σοφία  και  γιομάτα  από τόσο  έντονο  ρυθμό..»

Δια χειρός Κόντογλου

Σε  αυτό  το  κείμενο  είναι  φανερή  η  έκπληξη  του  για  τη  βυζαντινή  τέχνη (τη  τέχνη  της  Ορθοδοξίας)  μια  και  ο  Κόντογλου  μέχρι  τότε  είχε  δυτικότροπη  παιδεία. Ο  Κόντογλου όσον  αφορά  τη  δυτική  καλλιτεχνική  πρωτοπορία δεν   την αγνόησε  αλλά  την απέρριψε, αφού  πρώτα  τη  μελέτησε  σε  βάθος. Αισθητικά και  διανοητικά  είχε  ευρωπαϊκή  προσέγγιση. Συναισθηματικά-βιωματικά  όμως  ήταν  εντελώς  διαφορετικά  τα  πράγματα  λόγω  της  ορθόδοξης  παιδικής  αγωγής  του (αρχιμανδρίτη  θείο) και  ζωής  γενικότερα. Το 1925 παντρεύεται την Μαρία Χατζηκαμπούρη και θα μείνουν στην Νέα Ιωνία. Το  1926  ζωγραφίζει  τον   «Μακεδονομάχο». Βυζαντινή  τεχνική & τεχνοτροπία, έλλειψη  προοπτικής, επίπεδη  φόρμα, έντονα  περιγράμματα, σκληρές  πτυχώσεις, ελλειπτικό  τοπίο.

Κόντογλου

Προτιμά  τους  ζωγράφους  επί  τουρκοκρατίας  και  όσους  ανήκουν  στα  πιο  λαϊκά  ρεύματα. Αυτή  του  την  εκτίμηση  θα  τη  διατηρήσει  σε  όλη  του  τη  ζωή. Σε  ένα  έγγραφο  του  το  1933  μιλώντας  για  ένα  ζωγράφο  της  μονής  Καισαριανής  αναφέρεται  σχετικά:

« Τα  έργα  του  έχουν  την  περίεργον  εκείνη  αρχαϊκότητα, όπου  δεν  είναι  μια  απομακρυσμένη  και  νοερή  ανάμνησις  του  κλασικού  κόσμου, αλλά  στοιχείον  ζωντανόν, πηγάζον  απο  τας  αστέρευτους πηγάς  της  λαϊκής  ψυχής. Αυτό  το  φαινόμενο  του  ζωντανού  αρχαϊσμού  είναι  συχνόν  εις  τους  ζωγράφους  τη  Τουρκοκρατίας».

Ο  Κόντογλου  έχει  εμμονή  με  την  αναβίωση  της  βυζαντινής  παράδοσης  που  ίσως  για  κάποιους  να  βγάζει  κάποιον  συντηρητισμό. Δεν  επιτρέπει  την  απώλεια  μνήμης  για  τις  χαμένες  πατρίδες  και  με  τη  τέχνη  του  αυτό  το  υπερασπίζεται  προβάλλοντας ανάλογο  έργο,  με  σκοπό  την  εθνική  συνείδηση  σε  καιρούς  ορθολογισμού (δύση) και  απιστίας. Ο  κόσμος  ως  υψηλό  ιδανικό  του  είχε  τα  δυτικά  πρότυπα  ζωής  σε  σημείο  ίσως  ακόμη  και  δουλικότητας  προς  αυτά. Τί  θα  γινόταν  με  τη  δική  μας  ελληνική  παράδοση;  «Ακόμη  και  το  στήριγμα  του  κόσμου  που  ήταν  για  αιώνες  η  εκκλησία, τώρα  παράπαιε, αφήνοντας  να  μπει  απο  το  παράθυρο  ο  καθολικισμός  και  ο  προτεσταντισμός  που  φοβόταν...Ο  Κόντογλου επαναστάτησε  ελέγχοντας  με  δριμύτητα τους  δεσποτάδες  και  αρχιεπισκόπους  για  την  αλλοίωση  του  πνεύματος  της  ορθοδοξίας, τη  παραχάραξη  της  παράδοσης, τη  φθορά  της  βυζαντινής  μουσικής...» αναφέρει  ο  Τσαρούχης  για  τον  δάσκαλο  του. (Για τη βιογραφία του Τσαρούχη πατήστε ΕΔΩ )

"Αρματωλοί και κλέφτες" 1948, δημαρχείο Αθήνας

Φώτης Κόντογλου, Ο Άγιος Κοσμας

Ο  Κόντογλου  αγαπούσε  τον  Θεόφιλο (για τη βιογραφία του Θεόφιλου πατήστε ΕΔΩ )  και  τον  Καραγκιόζη. « Η  πολιτεία  θα  κάνει  καλά  να  βάλει  ένα  καραγκιοζοπαίχτη  σε   κάθε  χωριό  για  να  κρατήσει  ψηλά  το  φρόνημα  του  λαού  και  των  παιδιών» έγραφε. Είχε  και  ένα  έργο  του  Θεόφιλου  σπίτι  του.  Ο  Κόντογλου  μας  δείχνει  από  το  έργο  του  (ειδικά  όσον  αφορά  την  αντίληψη  της  φόρμας)  τη  συγγένεια  με  τις  μορφές  της  λαϊκής  τέχνης  και  τον  ψυχισμό  του  λαϊκού  τεχνίτη. Βλέπε  το  έργο  του  «Ο  Μακεδονομάχος», το  πορτρέτο  της  Μαρίας  το  1928  αλλά  και  στα  τελευταία  του  όπως  «Τίμων  ο  μισάνθρωπος».

"Πρόσφυγές"  ή "Η κοιλάδα του Κλαθμώνος"

Η νεωτερικότητα  στο  έργο  του  Κόντογλου  έγκειται  στο  ότι  δεν  εξαντλείται  στη  μίμηση  ή  στα  γραφικά  στοιχεία. Η  φόρμα  που  τον  εκφράζει  και  προωθεί,  αντιστρατεύεται  τον  ακαδημαϊσμό  της  εποχής, αναγνωρίζει  τη  αξία  του  λαϊκού  ήθους  και  περιφρονεί  το  αστικό  γούστο  με  τους  πίνακες-ελαιογραφίες   να  κυριαρχούν  με  στόχο  τη   διακόσμηση  των  σαλονιών  και  την  ανάδειξη  το  που  ανήκει  κοινωνικά  ο  ιδιοκτήτης  τους.  Γιαυτό  το  λόγο, ο  Κόντογλου  επιλέγει  τη  τοιχογραφία  (φρέσκο)  που  στον  Μεσαίωνα  είχε  μεγαλουργήσει  όπως  και  στις  μονές-ναούς  επι  τουρκοκρατίας.

   Το  τοιχογραφικό  Σύνταγμα του Κόντογλου στο σπίτι του

Έργο  έμβλημα  του  Κόντογλου  είναι  το  τοιχογραφικό  σύνταγμα  που  μαζί  με  τους  μαθητές  του  Εγγονόπουλο (ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ)  και  Τσαρούχη (ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΤΣΑΡΟΥΧΗ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ )  φιλοτέχνησε  τότε  στο  καθιστικό  τοίχο  του  σπιτιού  του. Έργο  με  συμβολικούς  χαρακτήρες. Τα  υλικά  του  και  οι  εικονογραφικές  του  επιλογές  μας  κάνουν  προφανές  το  αισθητικό  του  πιστεύω. Η  σύνθεση  είναι  δομημένη  σε  4 ζώνες. Στην  επάνω  ζώνη  εικονίζονται  προτομές  μυθικών  προσώπων, όπως  ο  Όμηρος, Πυθαγόρας, Θεοτοκόπουλος, Φράγκος  Κατελάνος, Ηρόδοτος, Μπεζάτ  ο  Πέρσης, ο  Διογένης...Μια  σύζευξη  Ανατολής-Δύσης, χριστιανισμού-παγανισμού, θεολογίας-παιδείας.

Στη  ΄β  ζώνη  υπάρχουν  οι  συνθέσεις του «Φτυχισμένου  Κονέκ-Κονέκ», «του  βασιλιά  της  Ιάβας», «ο  κατακλυσμός»...( πρωτόγονοι  πολιτισμοί  που  διαλύονται  απο  Ευρωπαίους  αποικιοκράτες) Κυρίως  όμως  δεσπόζει  η  επιγραφή - αισθητικό μανιφέστο        «Επειδή  οι  άνθρωποι  χάσανε  τη  γέψη  της  απλής  τέχνης». Στην  ίδια  ζώνη  εικονίζεται  ο  ίδιος, η  γυναίκα  του  και  η  κόρη  του.

Στη  γ΄ ζώνη  ο  Κόντογλου  δίνει  μνήμη  σε  3 διαφορετικούς  πολιτισμούς  που  έχουν  πληγεί  από  τη  δυτική  αλαζονεία: Βραζιλία, Ινδονησία  και  η  ελληνική  Μ.Ασία. Σκοπός  του  να  καταγγείλει  τις  θεωρίες  υπεροχής  του  ενός  πολιτισμού  έναντι  του  άλλου. Πιστεύει  στη  δημοκρατία  των  πολιτισμών  και  με  το  έργο  του  υπονομεύει   τη  δύση  με  τις  θεωρίες  της, την επιθετική  της  πολιτική  και  το  κλασικιστικό  της  δυτικό  μοντέλο. Θέματα  του: ο  φακίρης  της  Ινδίας, ενας  ασκητής-ίσως  ο  Ιωάννης  ο  βαπτιστής, ο  άγριος  της  Βραζιλίας, ο  Αϊβαλιώτης  καπετάνιος, ο  άγριος  της  Γιάβας.

Έργο του Κόντογλου 

Ο Κόντογλου είχε εργαστεί και ως συντηρητής εικόνων σε μουσεία όπως στο Βυζαντινό Μουσείο στην Αθήνα, στου Καϊρου και στο Μυστρά, εικονογράφισε το δημαρχείο της Αθήνας και αγιογράφησε  εκκλησίες όπως την Αγ. Βαρβάρα στο Αιγάλεω, Καπνικαρέα, την Μητρόπολη στη Ρόδο.

Πέθανε στην Αθήνα στις 13 Ιουλίου 1965 από μετεγχειρητική μόλυνση.

                                                       

Έργο του Κόντογλου 

Έργο του Κόντογλου 

 Κόντογλου 

Ο  Κόντογλου  με τη γυναίκα του

Έργο του Κόντογλου 

Ο  Κόντογλου  νεαρός

Ο  Κόντογλου  σε μεγάλη ηλικία

Έργο του Κόντογλου 

Κόντογλου σε μια σπάνια φώτο

Έργο του Κόντογλου 

Έργο του Κόντογλου 

Έργο του Κόντογλου 

Ο  Κόντογλου  έχει  αφετηρία  του  ένα  κόσμο  που  του  τον  πήραν, βρίσκεται  σε  ένα  κόσμο  που  δεν  του  είναι  αρεστός, αλλά  αποζητά  και  ονειρεύεται  ένα  κόσμο  πολύ  διαφορετικό  ως  και  το  τέλος  της  ζωής  του, χωρίς  να  χάνει  τη  πίστη  του  και  την  επιμονή  του. 

ΜΑΡΙΑ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ

                                                          ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ

"Οἱ ἄνθρωποι καταντήσανε σὰν ἄδεια κανάτια, καὶ προσπαθοῦν νὰ γεμίσουν τὸν ἑαυτό τους, ρίχνοντας μέσα ἕνα σωρὸ σκουπίδια, ἐκθέσεις μὲ τερατουργήματα, μπάλλες, ὁμιλίες καὶ ἀερολογίες, καλλιστεῖα, ποὺ μετριέται ἡ ἐμορφιὰ μὲ τὴ μεζούρα, ἠλίθιους καρνάβαλους, συλλόγους λογῆς-λογῆς μὲ γεύματα καὶ μὲ σοβαρὲς συζητήσεις γιὰ τὸν ἴσκιο τοῦ γαϊδάρου, συνδέσμους ἀφιερωμένους στοὺς ἀποθεωμένους ἄνδρας τῆς Εὐρώπης κι ἕνα σωρὸ ἀλλὰ τέτοια. Αὐτή, μὲ μιὰ ματιά, εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς ἀνθρωπότητας σήμερα, ποὺ νὰ μὴν ἀβασκαθεῖ! Ποῦ νὰ βρεῖ κανένας καταφύγιο; ... -Δόξα στὸν Θεό, ποὺ ὑπάρχει ἀκόμα κάποιο καταφύγιο γιὰ μᾶς ποὺ δὲν εἴμαστε σὲ θέση νὰ νοιώσουμε «τὸ μεγαλεῖο της ἐποχῆς μας». Δόξα στὸν θεὸ ποὺ ὑπάρχουν ἀκόμα κάποιοι τόποι ποὺ δὲν τοὺς ἐξήρανε αὐτὴ ἡ φυλλοξήρα ποὺ λέγεται σύγχρονος πολιτισμός."

"Καλὸ εἶναι νὰ ὑπάρχεις, ἀλλὰ νὰ ζεῖς εἶναι ἄλλο πρᾶγμα"

"Τι μας λείπει και πάμε στα Παρίσια και στ' άλλα μέρη της Ευρώπης για να μάθουμε τέχνη, χωρίς να μαθαίνουμε τίποτα; Να δούμε πότε θ' ανακαλύψουμε εμείς οι Έλληνες την Ελλάδα, όπως ανακάλυψε την Αμερική ο Κολόμβος!" 
Απο το "Η πονεμένη Ρωμιοσύνη", 1965, Εκδοτικός Οίκος "Αστήρ"


ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΕΤΕ ΤΟΝ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΚΑΙ ΣΑΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ 

Σε όσους αρέσει η  δημοσίευση πατήστε απο κάτω το κουμπάκι "Μου αρέσει"

Πολλοί με ρωτάτε τον τρόπο που γίνεται κανείς μέλος εδώ στο μπλοκ. Πηγαίνετε δεξιά κάτω από την φωτο μου που λέει «Γίνετε μέλη» Πατήστε πάνω και γράφεστε. Είναι πολύ εύκολο και πολύ ενισχυτικό για μένα ψυχολογικά και μόνο αφού δεν έχω διαφημίσεις για άλλο κέρδος. 

ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ’30 ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

ΤΟ   ΑΙΤΗΜΑ  ΤΗΣ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ 

    ΚΑΙ  Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ  ’30  ΣΤΗΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ 

Ιακωβίδης

Με  την  απελευθέρωση  από  τους  Τούρκους  το  ’21,  και  καθώς  οργανώνουμε  από  την  αρχή  τη  ζωή  μας,  η  δυτική  κουλτούρα  μας  κατακλύζει. Τα  τόσα  χρόνια  σκλαβιάς,  είχαν  αφήσει  πίσω  την  εξέλιξη  των  γραμμάτων  και  των  τεχνών  στον  τόπο  μας  σε  σχέση  με  τους  υπόλοιπους  Ευρωπαίους,  και οι  μονάρχες  που  μας  επιβάλλονται  κατόπιν,  κουβαλούν  μαζί  τους  την  τέχνη  της  δύσης.  Μας  επιβάλλεται  και  αυτή  μέσα  σε  όλα  τα  άλλα  ξενόφερτα,  σαν  κάτι  το  ευγενέστερο  από  τη  «Ραγιάδικη»  αίσθηση  των  δικών  μας  πραγμάτων,  που  θύμιζε  σκλαβιά  που  προσπαθούσαμε  να  διώξουμε  μακριά. 

Η   Αυλή  και  τα  μεγάλα  σαλόνια  του  καιρού,  καθιερώνουν  και  στη  ζωγραφική  τη  ρομαντική  ηθογραφία  και  τον  δυτικό  ακαδημαϊσμό  του  19^ου αιώνα.  Χαρακτηριστικά  είναι τα έργα του  πλέον  κατεστημένου  εκπρόσωπου  του  ακαδημαϊσμου, του  Γεώργιου  Ιακωβίδη (1853-1932 ).  Για τη βιογραφία του  Ιακωβίδη πατήστε ΕΔΩ 

Ιακωβίδης

Και  πριν,  ο  δάσκαλός  του  Λύτρας (για τη βιογραφία του πατήστε εδώ ,   ο  Γύζης   (για την βιογραφία του πατήστε ΕΔΩ ),  προερχόμενοι  από  την  σχολή  του  Μονάχου.  Κουβαλάνε  την  τεχνοτροπία  του  δυτικού  ακαδημαϊσμού,  και  αποδίδοντας  με  αυτή  την  τεχνοτροπία   κυρίως   Ελληνικά  θέματα.  Παραγκωνίζουν  τη   βυζαντινή  τεχνοτροπία,  ίσως  σαν  ξεπερασμένη  ή  και  ακόμη  και  υπακούοντας  στο  αίτημα  των  καιρών  για  μια  ολοκληρωτική ένταξη του  Ελληνισμού στη  δύση.   Όμως  το  Ελληνικό  στοιχείο  προβάλλεται  και  πάλι  μέσα  από  Ελληνικά  θέματα. 

Λυτρας "Το φιλί"

Λύτρας "Συναυλία" 

Γύζης

Καραγκιόζης

Αυτό  σε  πρώτο  επίπεδο.  Παράλληλα  όμως,  ο  φτωχός  κόσμος  ζούσε  απομονωμένος  με  τις  φιγούρες  και  τη  δράση  του  καραγκιόζη,  που  εξέφραζε  την  δική  του  αισθητική,  μαζί  με  τις  βυζαντινές  εικόνες  σε  εκκλησίες  και  μοναστήρια.  Αυτά στήριζαν  τη  δική  του  ζωή   με  γέλιο  ή  παρηγοριά  και   ελπίδα. 

Βυζαντινή εικόνα της Παναγίας  που παρηγορούσε

Θεόφιλος

Και  έρχεται  ο  Θεόφιλος (για τη βιογραφία του πατήστε εδώ ) να  εξελίξει  κάπως  την  βυζαντινή  μας  τέχνη  από  καθαρά  εκκλησιαστική,  σε  κοσμική,  ζωγραφίζοντας  σκηνές  της  καθημερινής  ζωής  των  χωρικών.  Την  καθαρά  βυζαντινή  τέχνη  την  παίρνουν  στα  χέρια  τους  να  την  εξελίξουν  μεγάλα  ονόματα,  όπως  αυτό  του  Φώτη  Κόντογλου (για τη βιογραφία του δείτε εδώ: πατήστε εδώ ) 

Η  περίοδος  1914 – 1924  για  την  Ελλάδα  υπήρξε  μια  απο  τις  πιο  καθοριστικές  ιστορικά  για  τη  πορεία  της. Την  ευφορία  των  Βαλκανικών  πολέμων  διαδέχεται  η  δίνη  του  Ά  Παγκόσμιου  πολέμου, ο  εσωτερικός  (καθημερινός) διχασμός  και  η  μικρασιατική  καταστροφή.

Κόντογλου (λεπτομέρεια)

Στις  φλόγες  της  Σμύρνης  και  στο  ξερίζωμα  του  Ελληνισμού  της   Μικράς  Ασίας, η Μεγάλη  Ιδέα  θανατώνεται  και  μαζί  της  όλα  τα  πνευματικά  στοιχεία  που  είχαν  γαλουχήσει  τους  Έλληνες  στο  πολύ  δύσκολο  δρόμο  τους  μετά  την  Άλωση  της  Πόλης  το  1453. Το  πνευματικό  χάσμα  είναι  πελώριο. Συγχρόνως, με  την  εγκατάσταση  των  προσφύγων  στην  κυρίως  Ελλάδα  και  τη  μεγάλη  φτώχεια, αλλάζει  ριζικά  η  παραδοσιακή  μορφή  της  χώρας.

Τα  νέα  εδαφικά  της  σύνορα  φέρνουν  αλλαγές  τέτοιες  που  η  κοινωνία  ολόκληρη  ανάστατη επανεξετάζει  τις  αξίες  της.  Έντονη  και  διάχυτη  η  ανάγκη  για  την  άμεση  επίλυση  των  προβλημάτων  της  Ελλάδας. Φυσικό  αντίκτυπο ήταν  και  η  ενασχόληση   των  εικαστικών  με  την  «ελληνικότητα».  

Τότε  είναι    που  οι  Έλληνες    καλλιτέχνες  συνδύασαν  τις  τάσεις  της  ευρωπαϊκής  δημιουργίας  με  στοιχεία  της  ελληνικής  παράδοσης.  

Κόντογλου

Στην  Ευρώπη  κυριαρχούν  τα  ρεύματα  του  σουρεαλισμού, ιμπρεσιονισμού, νεοιμπρεσιονισμού,  εξπρεσιονισμού  και  κυβισμού.

Παρθένης

Ο  Βενιζέλος   στηρίζει  τη  γενιά  εκείνη  των  καλλιτεχνών  που  εκφράζει  το  πνεύμα  ανατροπής  και  ανάτασης. Με  τη  θριαμβευτική  επιστροφή  του  το ’28, ξεπηδούν  νέες  καλλιτεχνικές  τάσεις  που  προωθούνται  πολύ  έντονα  μια  και  η  κυβέρνηση  αποζητά  τον  εξευρωπαϊσμό  της  Ελλάδας.  Συγκροτείται  μια  συμπαγή  ομάδα,  φορέας  μοντερνιστικών  ιδεών,  προσαρμοσμένη  όμως  στις  ανάγκες  της  «καθ’ημάς  ανατολής»,  και  προκύπτει   μια  εθνική  «σχολή»,  με  μπροστάρη  τον  Παρθένη. Είναι  η  γενιά  που  στρέφει  το  ενδιαφέρον  της  στο  Παρίσι (κάποιοι  έλληνες  καλλιτέχνες   που  σπούδαζαν  εκεί, τελειώνοντας  άρχιζαν να  επιστρέφουν  κουβαλώντας  μαζί  τους  τις  νέες  τάσεις). 

Για  να  δυναμώσει  και  να  εδραιωθούν  αυτές  οι  νέες  καλλιτεχνικές  φωνές, ήταν  ανάγκη  ο  επίσημος  και  βασικός  φορέας  διαμόρφωσης  της  ελληνικής  τέχνης  που  ήταν  η  ΑΣΚΤ, να  αλλάξει  ηγεσία  των  ακαδημαϊκών  και  συντηρητικών  καθηγητών  της  και  να  εμπλουτιστεί  με  νέα  πρόσωπα. Υποκινητής  ήταν  ο  Ζαχαρίας  Παπαντωνίου, τότε  διευθυντής  της  Εθνικής  Πινακοθήκης, ο  οποίος  είχε  την  απόλυτη  στήριξη  του  πρωθυπουργού-Βενιζέλου  και  όλης  της  κυβέρνησης  που  με  ειδικό  (και  όπως  τον  χαρακτηρίζουν  «φωτογραφικό»)  νόμο  τοποθετεί  τον  Δημητριάδη  ως  διευθυντή  της  ΑΣΚΤ  και  τον  Παρθένη  ως  εναν  απο  τους  καθηγητές. Έτσι, εισάγεται  το  φιλελεύθερο  πνεύμα  στο  «άβατο» του  συντηρητισμού.

Ο  λόγος  του Δημητριάδη  (νέος  διευθυντής)  χαρακτηριστικός:

 « Το  ζήτημα  είναι  πώς  θα  έχουμε  Έλληνες  καλλιτέχνες,και  σε  αυτό  τείνουν  οι  προσπάθειες  μας. Να  δημιουργήσουμε  Έλληνες  καλλιτέχνες  με  ελληνική  έμπνευση, ελληνική  σκέψη, ελληνική  εξωτερίκευση  του  ελληνικού  περιβάλλοντος».

Ο Παρθένης ενώ δούλευε

Μη  παραλειφθεί  πως, παράλληλα με το  κυβερνητικό εκσυγχρονιστικό  πρόγραμμα,  δημιουργούνται  νέες  αίθουσες  τέχνης: Το  Βυζαντινό  Μουσείο ιδρύεται  το 1930 απο  του  Γιώργο & Μαρία  Σωτηρίου  δίνοντας  έμφαση  στη  λαϊκή  θρησκευτική  τέχνη  και  το     Μουσείο  Μπενάκη το  1931 απο  τον  Αντώνη  Μπενάκη,  αλλά  και  τα  έντυπα  μέσα (εφημερίδες-περιοδικά) εμπεριέχουν  στήλες  τεχνοκριτικής. Ιδρύονται  λαογραφικοί  σύλλογοι  για  την  ανάδειξη  του  λαογραφικού  μας  πλούτου  και  με  μεμονωμένες  έρευνες  και  μελέτες  γίνεται  πιο  έντονη  και  σταθερή  η  στροφή  στις  ρίζες.   
Κορυφαίοι  ζωγράφοι  της  λεγόμενης  γενιάς  του  ‘30  υπήρξαν  ο  Κόντογλου και ο Παρθένης(δάσκαλοι-έμπνευστές),ο Τσαρούχης (για τη βιογραφία του πατήστε  ΕΔΩ) , ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Εγγονόπουλος (για τη βιογραφία του πατήστε εδώ , ο  Μόραλης...  

Έργο του Χατζηκυριάκου Γκίκα

Έργο του Εγγονόπουλου 

Έργο του Τσαρούχη

Έργο του Μόραλη 

ΜΑΡΙΑ   ΖΩΓΡΑΦΟΥ  ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ

Αν σας άρεσε η δημοσίευση μου, πατήστε το κουμπάκι «Μου αρέσει».

Για στήριξη της πολύ μεγάλης μου προσπάθειας, μπορείτε να γίνετε ΜΕΛΗ φίλοι του Μπλόκ αλλά και να κοινοποιήσετε τη δημοσίευση.

Ευχαριστώ όλους τους φίλους που έγιναν ήδη μέλη!

Σας ευχαριστώ  από καρδιάς που με τιμήσατε!!!