 |
| Νταβίντ, Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες |
(Jacque-Louis David) Ο Νταβίντ γεννήθηκε
στο Παρίσι στις 30 Αυγούστου του 1748. Η οικογένεια του ήταν εύπορη. Ο πατέρας
του ήταν έμπορος χοντρικής σιδήρου. Η μητέρα του Marie Genevie, το γένος Buron, άνηκε σε οικογένεια πλοιάρχων και
αρχιτεκτόνων. Ο μεγάλος της αδελφός ήταν αρχιτέκτονας στο Eaux et forets και ο δεύτερος πλοίαρχος. Ξάδελφος
της μάνας του ήταν ο ζωγράφος Φρανσουά Μπουσέ. Ο Μπουσέ (Boucher 1703-1770) ήταν ο ζωγράφος του
βασιλιά Λουδοβίκου και ζωγράφος του Ροκοκό στιλ που επικρατούσε τότε. (Για να
δείτε τι ήταν το Ροκοκό στιλ πατήστε ΕΔΩ).
 |
| Φρανσουά Μπουσέ, πορτρέτο της γυναίκας του |
 |
| Φρανσουά ΜπουσέVenus and Mars surprised by Vulcan |
 |
| JM Vien δάσκαλος του Νταβίντ |
Ο πατέρας του Νταβίντ σκοτώνεται σε μια μονομαχία στα 30 του
χρόνια, όταν ο μικρός ήταν 9 χρονών. Η μητέρα του τον παραδίδει στους εύπορους
θείους του. Η ίδια αποσύρεται στο Evreux. Τον μικρό Νταβίντ τον πήγαν στο
κολέγιο Quatre Nations στην ρητορική. Δεν ήταν ποτέ καλός μαθητής. Το μόνο που τον
απασχολούσε ήταν να σχεδιάζει συνεχώς. Ήθελε να γίνει ζωγράφος. Οι θείοι του
και η μητέρα του όμως τον ήθελαν αρχιτέκτονα και έφεραν αντιρρήσεις. Τελικά
κάμφθηκαν και τον στέλνουν στον ξάδελφο τους, στον Φρανσουά Μπουσέ. Ήταν όμως
πολύ γέρος και άρρωστος για να διδάξει (σε λίγα χρόνια πέθανε) και δεν τον
έκανε μαθητή του. Όμως ο Μπουσέ έβλεπε πως το Ροκοκό θα έδινε την σκυτάλη σε
κάτι πιο κλασικό. Έτσι τον στέλνει (1766) στον Joseph Marie Vien (1716-1809). Εκεί παρακολουθεί μαθήματα
στη Βασιλική Ακαδημία (σημερινό Μουσείο του Λούβρου). Ο στενός οικογενειακός
φίλος και γραμματέας της Ακαδημίας και θεατρικός συγγραφέας, γίνεται ο
προστάτης του. Παρόλα αυτά, ο Νταβίντ εμπλέκεται (όπως ο πατέρας του) σε μια
μονομαχία με έναν συμφοιτητή του από το εργαστήρι. Ο αντίπαλος του, του σκίζει
με το σπαθί του την αριστερή μεριά του προσώπου του στο μάγουλο. Αυτό το
χτύπημα του αφήνει μια ασυμμετρία και έναν καλοήθη όγκο. Ο Νταβίντ από τότε θα
δυσκολεύεται να φάει και να μιλήσει. Δεν μπορούσε να προφέρει το «ρ». Το τραύμα ήταν τόσο βαθύ που επηρέασε τα νεύρα του προσώπου και
την γλώσσα.
 |
| Νταβιντ, Άρτεμις και Απόλλωνας |
 |
| Νταβιντ. Ο θανατος του Σένεκα |
Κάθε χρόνο η Ακαδημία, μετά από διαγωνισμό, πρόσφερε στους
φοιτητές της το διάσημο βραβείο Prix de Rome σαν
έπαθλο! Ένα βραβείο που καθιερώθηκε επι Λουδοβίκου 14ου μέσα
του 17ου αιώνα. Αυτό ήταν ένα βραβείο με υποτροφία την
παραμονή του νικητή 3-5 χρόνια στην Ακαδημία της Ρώμης. Εκεί
θα μελετούσε από κοντά τα ερείπια
της αρχαιότητας, όπως και τα έργα της Ιταλικής Αναγέννησης! Την πρώτη χρονιά
της συμμετοχής του, το 1771, κερδίζει το δεύτερο μετάλλιο με το έργο «Η μάχη
του Άρη με την Αθηνά». Ήταν σε στιλ Ροκοκό. Το πρώτο
μετάλλιο το κέρδισε ο εξαιρετικός Joseph Benoit Suvee. Τη δεύτερη χρονιά συμμετέχει με το έργο του «Άρτεμης
και Απόλλωνας» και χάνει ξανά το πρώτο βραβείο. Νικητές ήταν οι Pierre Charles Jombert και ο Gabriel Lemonnier. Ο Νταβίντ ένιωσε ότι αδικείται
κατάφορα και κάνει απεργία πείνας. Ο κριτής Gabriel Francois Doyen τον πείθει να σταματήσει την απεργία,
μετά από δυο μέρες και κάτι. Του είχε υποσχεθεί ότι την επόμενη φορά θα τον
στηρίξει. Όμως, το 1773 αποτυχαίνει για τρίτη φορά, με το έργο του «Ο
θάνατος του Σένεκα». Το βραβείο
κερδίζει ο Pierre Peyron. Ο Νταβίντ θα έπαιρνε το δεύτερο
βραβείο ξανά αλλά απαγορευόταν από το νόμο της Ακαδημίας. Έτσι, του δίνουν ένα
άλλο βραβείο για τη μελέτη του για μια κεφαλή με παστέλ χρώματα. Ο τίτλος του
έργου ήταν Pain.
ΚΑΝΟΥΜΕ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ΜΕ ΔΕΙΓΜΑ ΕΡΓΩΝ ΤΩΝ ΝΙΚΗΤΩΝ ΤΟΥ ΒΡΑΒΕΙΟΥ ΟΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ Ο ΝΤΑΒΙΝΤ
Joseph Benoit Suvee
 |
| Joseph Benoît Suvee νικησε τον Νταβιντ το 1771 σε διαγωνισμο |
Gabriel Lemonnier
 |
| Gabriel_Lemonnier, In the Salon of_Madame Geoffrin 1755 |
Pierre Peyron
 |
| Pierre Peyron |
Οι διαδοχικές αποτυχίες επηρεάζουν τη γνώμη του Νταβίντ για
την Ακαδημία τόσο αρνητικά, που
κατόπιν ίδιος το 1793 πέρασε διάταγμα που τις έκλεισε.
 |
| David, Erasistratus Discovers the Cause of Antiochus's Disease ,1774 |
Τελικά, το 1774 κερδίζει το πρώτο βραβείο που του επιτρέπει
να μείνει για 4 χρόνια στο παλάτι Mancini. 2 Οκτωβρίου του 1775, πηγαίνει μαζί
με τον δάσκαλο του Joseph Marie Vien, που είχε διοριστεί ως διευθυντή
της Γαλλικής Ακαδημίας στη Ρώμη. Μαζί
τους ήταν και άλλοι δυο νικητές: ο Labussiere Pier και ο Zan Bonvoisin). Ο Νταβίντ ενθουσιάζεται με έργα
της Ιταλικής Αναγέννησης που βλέπει στην Πάρμα, στη Μπολόνια και στη
Φλωρεντία. Στο πρώτο έτος στη Ρώμη
ασχολείται με το σχέδιο, όπως του υπέδειξε ο δάσκαλος του. Μελετά αντίκες,
σκιτσάρει εκατοντάδες μνημεία και αγάλματα. Έκανε 5 μεγάλες συλλογές από αυτά.
Μόνο από τη Ρώμη, γέμισε 12 μεγάλα και χοντρά μπλοκ με σχέδια που θα τα
χρησιμοποιούσε στο υπόλοιπο της ζωής του. Έπειτα ζωγράφιζε πίνακες με ύφος που
δανείστηκε από τον Καραβάτζιο (για τη βιογραφία του πατήστε ΕΔΩ ): «Έκτορας»,
«Πάτροκλος».. κτλ.
 |
| Jacques-Louis David, Patroclus |
 |
| Jacques-Louis David, Hector's body |
 |
| Rafael Mengs |
Ιούλιο με Αύγουστο
του 1779, ο Νταβίντ πηγαίνει στη Νάπολη. Επισκέπτεται την Πομπηία. Σε αυτό το
ταξίδι του θα αποδώσει την αλλαγή του στιλ του που πια ήταν εμπνευσμένο από την
αρχαιότητα. Ένας άλλος ζωγράφος, ο Rafael Mengs (1728-1779) αντιτίθεται στο Ροκοκό στιλ σθεναρά και επηρεάζει
τον Νταβίντ βαθύτατα, όπου πια προσκολλείται στα αρχαία πρότυπα. Μελετά τον
Μικελάντζελο (δείτε ΕΔΩ), τον Λεονάρντο ντα Βίντσι (δείτε ΕΔΩ), τον Ραφαήλ
(δείτε ΕΔΩ), τον Τιτσιάνο (δείτε ΕΔΩ). Ενθουσιάζεται!! Όμως με τους συμφοιτητές του, δεν τα πήγαινε καλά
με κανέναν.
 |
| Marguerite-Charlotte David (1813) |
Ιούλιο του 1780 πηγαίνει στο Παρίσι. Γίνεται μέλος της
Βασιλικής Ακαδημίας μέσω της επιρροής ανθρώπων που στον στήριζαν. Το 1781
συμμετέχει στο Σαλόν με 2 έργα του. Οι σύγχρονοι του ζωγράφοι τον εγκωμιάζουν
αλλά η Ακαδημία ήταν εχθρική. ( Όλα τα
έργα ήταν απόλυτα ελεγχόμενα από την Ακαδημία. Όπως και όλες οι εκθέσεις μέχρι
το 1780. Η προπαγανδιστική τέχνη έμενε αυστηρά έξω από τα Σαλόν). Εκείνη την περίοδο, ο M. Pecoul
κανονίζει με τον Νταβίντ να παντρευτεί την κόρη του Marguerite Charlotte,
παίρνοντας μια πλούσια
προίκα από τον πεθερό του. Μπορεί
να φαίνεται ότι ο Νταβίντ παντρεύτηκε με την Μαργαρίτα λόγο της προίκας αλλά αυτό το
αναιρεί μια μεγάλη αλληλογραφία
που δείχνει την αγάπη του ενός προς τον άλλον, και ας είχαν περάσει πολλά χρόνια γάμου. Με την Μαργαρίτα απέκτησαν 4
παιδιά.
 |
| ELISABETH LEBRUN, Η Μαρία Αντουανετα κ τα παιδιά |
Ο Νταβίντ ξεκινά να έχει μαθητές. Ήταν σχεδόν 50! Γενικότερα στη Γαλλία παρατηρείται μια ραγδαία
αύξηση των ζωγράφων και κυρίως των γυναικών ζωγράφων!
Η πρώτη γυναίκα που έγινε
δεκτή στην Ακαδημία ήταν η Ελίζαμπεθ Λεμπραίν και μάλιστα με ιστορικά
θέματα που ήταν η ανώτερη κατηγορία ζωγραφικής. Ήταν κόρη ζωγράφου και
σύζυγος ζωγράφου και εμπόρου τέχνης, πανέμορφη και απόγονος του πρώτου διευθυντή
της Ακαδημίας. Με αυτά τα προσόντα έγινε η
επίσημη ζωγράφος της Μαρίας
Αντουανέτας ζωγραφίζοντας πάνω από 40 πορτρέτα της. Όμως αυτό που έχει
ιδιαίτερη σημασία, είναι το έργο
της «
Η Ειρήνη οδηγεί την ευμάρεια». Με το που ξεσπά η Γαλλική Επανάσταση
έφυγε από τη Γαλλία και επέστρεψε το 1814.
 |
| ELISABETH LEBRUN, Μαρία Αντουανέτα |
 |
| ELISABETH LEBRUN, αυτοπροσωπογραφία |
 |
| ELISABETH LEBRUN, Η Ειρήνη οδηγεί την ευμάρεια |
Η κυβέρνηση αναθέτει
στον Νταβίντ να ζωγραφίσει το έργο «Ο
όρκος των Ορατίων». Ο Νταβίντ είχε δηλώσει
πως δεν μπορεί να το ζωγραφίσει αν δεν είναι στη Ρώμη. Έτσι ο πεθερός του, του δίνει τα απαιτούμενα
χρήματα και ταξιδεύει στη Ρώμη. Μαζί του έχει και δυο μαθητές του. Ο ένας ήταν
ο
Jean Germain Drouais (1763-1788) (δείτε πιο κάτω δείγμα της δουλειάς του) που ήταν εκείνη τη
χρονιά ο νικητής του Prix de Rome.
 |
| Νταβίντ, Ο όρκος των Ορατίων |
Ο πίνακας εκτίθεται στη Γαλλία το
1785 και θριαμβεύει!! Αυτό το έργο συμπυκνώνει τη παρουσία των χαρακτηριστικών της
αρχαιότητας στη Γαλλία. Βλέπουμε τον
Οράτιο να παραδίδει τα ξίφη στους 3 γιούς του για να νικήσουν τους
εχθρούς τους. Οι άντρες είναι σε πρώτο πλάνο, άκαμπτοι με αυτοπεποίθηση. Ο
όρκος δηλώνει την ενοποίηση των αντρών
στην πρόσδεση του κράτους. Οι γυναίκες πιο πίσω, εκτός του τελετουργικού,
θρηνούν για τους επερχόμενους θανάτους
που θα προέκυπταν
από αυτό. Το θέμα προβάλει διαφορετικές
αρετές από αυτές των ειδυλλιακών τοπίων του Ροκοκό: Ηρωικό πατριωτισμό, αυτοθυσία για την
πατρίδα, δημόσιο καθήκον. Σκοπός της ζωγραφικής τώρα είναι να διδάξει. Ο
Νταβίντ πια απαρνείται ξεκάθαρα το Ροκοκό,
για να αφοσιωθεί
στην αυστηρότητα μιας ψυχρής
λογικής που λατρεύτηκε σαν θεά στην επανάσταση που ακολούθησε. Η ακαδημαϊκή
τέχνη, εκτός του στιλ της γραφής της, χρειαζόταν να γίνει
και πρότυπο δημοκρατικού ήθους,
προβάλλοντας φιλοπατρία και
αφιέρωση των γυναικών στην οικογένεια. Όλα σε πλήρη αντίθεση με την ελαφριά
ατμόσφαιρα διασκέδασης του γαλλικού Ροκοκό.
Jean Germain Drouais
δείγμα δουλειάς του μαθητή τπυ Νταβίντ
 |
| Jean Germain Drouais |
 |
| Jean Germain Drouais |
Το 1787 στην έκθεση στο
Σαλόν, ο Νταβίντ παρουσιάζει το έργο του «Ο θάνατος του Σωκράτη». Ήταν
παραγγελία από έναν γάλλο αριστοκράτη. Το ίδιο θέμα παρουσιάζει και ο ζωγράφος
Πιερονί. Το έργο του Πιερονί ήταν παραγγελία από τον βασιλιά. Στην έκθεση
συμμετείχε και η Ελίζαμπεθ Λεμπραίν. Οι κριτικοί για το έργο του Νταβίντ
έγραφαν: «Από κάθε άποψη τέλειο».
 |
| Νταβίντ, Ο θάνατος του Σωκράτη |
 |
| Pierre Peyron The Death of Socrates |
 |
| Pierre Peyron The Death of Socrates |
 |
| Η πτώση της Βαστίλης |
Η Γαλλική Επανάσταση είχε ξεκινήσει. Η Εθνοσυνέλευση είχε
ιδρυθεί. Η Βαστίλη έπεσε. Η επανάσταση έβαλε τέλος σε έναν τρόπο ζωής. Αυτού
του τρόπου που βλέπουμε στο έργο Les antie με την εναλλαγή εραστών. Η
επανάσταση έβαλε τέλος στον ρόλο των γυναικών που ο Ρουσώ ονόμασε «Κάθε
γυναίκα στο Παρίσι διατηρεί στο διαμέρισμα της ένα αντρικό χαρέμι». Το ήθος που
εισηγείται η επανάσταση θα πρέπει να αντιστοιχεί στο ήθος των Ρωμαίων αντρών
και γυναικών, όπως παρουσιάζεται στο έργο "Ο Όρκος του Οράτιου". Οι ζωγράφοι της επανάστασης δίνουν νέο σύμβολο
της γυναικείας ομορφιάς το πρόσωπο της Μαριάν με συμβολικό κλασικό φόρεμα,
πλούσιο στήθος σαν μια μακρινή αναφορά σε θεότητα που θρέφει το έθνος της. Η
Μαριάν, το πρόσωπο σύμβολο της γαλλικής δημοκρατίας ενυπάρχει σε δυο πολύ
γνωστά έργα: Στην "Η Αρπαγή των Σαβίνων" του Νταβίντ που βρίσκεται στο κέντρο του πίνακα γονατισμένη, και στο
έργο του Ντελακρουά «Ελευθερία».
 |
| Νταβίντ, Η Αρπαγή των Σαβίνων |
 |
| Ντελακρουά, Ελευθερία |
 |
| Νταβίντ, Η Ελένη και ο Πάρης |
Δεν ξέρουμε γιατί ο Νταβίντ υποστήριξε την Γαλλική επανάσταση
μια και φαίνεται να είχε περισσότερες ευκαιρίες από την
υποστήριξη του βασιλιά. Ένας
λόγος θα ήταν γιατί η Βασιλική Ακαδημία ήταν τόσο ασφυκτικά γεμάτη από βασιλόφρονες που ο Νταβίντ δεν
χώραγε. Έτσι ο Νταβίντ στρατολογείται από την Εταιρία των Φίλων του Συντάγματος
(Ιακωβίνοι).
Ένα μήνα μετά τη πτώση της Βαστίλης , στο Σαλόν εκθέτει ο
Νταβίντ 3 έργα του: «Η Ελένη και ο Πάρης», έργο ερωτικό, κλασικού ύφους. Το
δεύτερο έργο του που παρουσίασε ήταν «Ο Βρούτος και τα σώματα των γιών του». Οι
γιοί του Βρούτου είχαν προσπαθήσει να ανατρέψουν την κυβέρνηση και να
αποκαταστήσουν την μοναρχία. Έτσι, ο πατέρας τους διέταξε τον θάνατο τους για την αποκατάσταση
της δημοκρατίας. Το πρόσωπο του Βρούτου είναι μια ηρωική μορφή που
υπερασπίζεται την δημοκρατία με κόστος ακόμα και την ίδια του την οικογένεια. Ο
πίνακας γίνεται ένα ακόμα δημοκρατικό σύμβολο. Το τρίτο έργο του ήταν το
πορτρέτο του χημικού Λαβουαζιέ και της γυναίκας του. Αποσύρεται όμως από την
έκθεση γιατί ο εικονιζόμενος Λαβουαζιέ, κατηγορήθηκε για αντί-επαναστάτης και
εκτελέστηκε από τους δημοκράτες.
 |
| Νταβιντ, Ο Βρούτος και τα σώματα των γιών του |
 |
Νταβιντ, Ο Βρούτος και τα σώματα των γιών του
μέρος του σχεδίου του έργου |
 |
| Νταβιντ, Ο Βρούτος και τα σώματα των γιών του |
 |
| Νταβίντ, Το πορτρέτο του χημικού Λαβουαζιέ και της γυναίκας του |
 |
| έργο του Νταβίντ |
Στο Παρίσι το 1790 οι ζωγράφοι προσπαθούν να ανατρέψουν το
ασφυκτικό καθεστώς της βασιλικής Ακαδημίας με δυο τρόπους: Ιδρύουν την Sosiete d’ Ezar για να γίνονται και εκθέσεις εκτός Ακαδημίας. Το
1791 το Σαλόν ανοίγει τις πόρτες του και για ζωγράφους που δεν ήταν μέλη της
Ακαδημίας. Το αίσθημα ικανοποίησης από όλη την κοινωνία του Παρισιού είναι
έντονο. Γράφουν οι εφημερίδες τότε:
«.. Είναι αυτό το
μείγμα των διαφορετικών τάσεων που το πνεύμα θα πάρει νέες δυνάμεις και το
έθνος θα βρει νέες πηγές. Μέσα σε μια αυτοκρατορία που οι άνθρωποι είναι
ελεύθεροι , το ίδιο πρέπει να συμβαίνει
και με τις τέχνες. Γιατί οι τέχνες φωτίζουν τους ανθρώπους, ανοίγουν τις ψυχές
τους και τους μαθαίνουν να αγαπούν την ελευθερία. Η συνέλευση του έθνους που
διακατέχεται από αυτές τις αρχές, θα σπάσει τις αλυσίδες που κρατούν αιχμάλωτες
τις τέχνες».
Σε εκείνο το Σαλόν ο
Νταβίντ παρουσιάζει ένα σχέδιο του που εικονίζεται «Ο όρκος της συμμαχίας του κλήρου, της
αριστοκρατίας και της γ τάξης». Αυτό το σχέδιο του Νταβίντ δεν
έγινε ποτέ πίνακας γιατί τα πρόσωπα που χρησιμοποιήθηκαν σαν
μοντέλα, είχαν εντωμεταξύ κατηγορηθεί ως εχθροί της
επανάστασης. Εκείνη την περίοδο, ο Νταβίντ καθιερώνει ένα σύστημα παραγγελίας
για μεγάλα δημόσια έργα, όπως την Fait National της επανάστασης. Στόχος του η
προπαγάνδα και η οικονομική επιβίωση των καλλιτεχνών.
 |
| Νταβίντ, Ο όρκος της συμμαχίας του κλήρου, της αριστοκρατίας και της γ τάξης |
Και ερχόμαστε στην κρίσιμη ημερομηνία: 1793.
 |
Marie Antoinette on the Way to the Guillotine,
16 October 1793
David |
Στις 2 Ιανουαρίου του 1793 εκτελείται ο βασιλιά Λουδοβίκος
και η Μαρία Αντουανέτα. Ο Νταβίντ ψήφισε υπέρ και αυτών των εκτελέσεων, όντας
μέλος της Επιτροπής Γενικής Ασφαλείας που υπέγραφε καθημερινώς εκτελέσεις:
Στρατηγοί, αριστοκράτες, ιερείς και απλοί πολίτες, γιατί όλοι θεωρούνταν
εχθροί, φθάνει κάποιος να τους κατηγορούσε. Δεν υπήρχε καιρός να ψάξουν αν ήταν
αληθής η κατηγορία. Όποιος προλάβαινε να κατηγορήσει τον άλλον. Ο
κατηγορούμενος εκτελούνταν με συνοπτικές
διαδικασίες στη γκιλοτίνα. Αυτές τις εκτελέσεις τις υπέγραφε και ο Νταβίντ. Η απεικόνισης της
Αντουανέτας σε σχέδιο του Νταβίντ λίγο πριν
τον αποκεφαλισμό της μοιάζει σαν μια περίληψη αυτού που ενσάρκωνε αυτό
το πρόσωπο. Ήταν ξεδοντιασμένη (από τους δημοκράτες άραγε;) και
πρόχειροντυμένη. Όλο αυτό δηλώνει το
τέλος του τρόπου ζωής μιας ολόκληρης γενιάς της Γαλλίας.
Μετά την εκτέλεση του βασιλιά, πόλεμος ξεσπά μεταξύ της Νέας
Δημοκρατίας σχεδόν με κάθε δύναμη στην Ευρώπη.
 |
| Η καθημερινότητα στην Γαλλική επανάσταση: Σε ενα μόνο χρόνο, πάνω απο 35.000 εκτελέσεις στην γκιλοτίνα. |
Είναι η μεγάλη χρονιά της τέχνης στην Γαλλία. Με εισήγηση του
Νταβίντ στην Συνέλευση, κλείνει η Βασιλική Ακαδημία ζωγραφικής και γλυπτικής
και αποφασίζεται στην μεγάλη γκαλερί του
Λούβρου να λειτουργήσει το Εθνικό Μουσείο.
Έτσι έκλεισε η τέχνη της Αυλής,
των Σαλονιών και των Θεάτρων.
Στην επόμενη έκθεση στο Σαλόν, το κλίμα ήταν μετριοπαθές εν
μέσω τρομοκρατίας. Με την συγκατάθεση του Νταβίντ υπήρχαν έργα ακόμη και
αντιφρονούντων.
Τον Ιούλιο του 1793 δολοφονείται και ο επαναστάτης Μαρά από
την Σαρλότ Κοντέ με ένα μαχαίρι που είχε κρυμμένο στα ρούχα της. Η Σαρλότ
κατάφερε να μπει στο σπίτι με το πρόσχημα να παρουσιάσει στον Μαρά μια λίστα
ανθρώπων που πρέπει να εκτελεστούν άμεσα ως εχθροί της Γαλλίας. Ο Μαρά την
ευχαρίστησε για την εξυπηρέτηση και της είπε πως θα τους βάλει στην γκιλοτίνα
την επόμενη εβδομάδα. Όμως η Σαρλότ τον
μαχαιρώνει, την συλλαμβάνουν και την εκτελούν και αυτή στην γκιλοτίνα. Ο Νταβίντ οργανώνει εντυπωσιακή κηδεία για τον
Μαρά στο Πάνθεον, και 3 μήνες μετά, μεταφέρεται σαν σε λιτανεία, από το
εργαστήριο του Νταβίντ ως την Εθνοσυνέλευση, ο πίνακας του - ορόσημο της
επανάστασης - «Ο θάνατος του Μαρά». Όταν έφθασε στην Εθνοσυνέλευση με τον
πίνακα, τον υψώνει και λέει «Πολίτες, ο
λαός ζητούσε ξανά τον φίλο του. Η φωνή τους ακούστηκε. Νταβίντ πάρε τα πινέλα
σου. Εκδικήσου για τον Μαρά. Άκουσα τη φωνή του κόσμου και υπάκουσα».
 |
| Νταβίντ, Ο θάνατος του ΜαράΟ θάνατος του Μαρά ζωγραφισμένος και απο άλλους ζωγράφους |
 |
| Jean-Joseph Weerts Marat assassiné! 13 juillet 1793, (1880) |
 |
| Joseph Roque Der Tod des Marat (1793) |
 |
| Πωλ Ζακ Eμέ Μποντρί, Charlotte Corday, 1860 |
Για την ιστορία, ο Μαρά λέγεται πως είχε ψεύτικα πτυχία
γιατρού από την Αγγλία, ήθελε διακαώς να γίνει αριστοκράτης και ήταν προσωπικός
γιατρός του αδελφού του βασιλιά. Τον Σεπτέμβριο του 1789, εκδίδει την εφημερίδα
«Ο φίλος του λαού» όπου με πύρινα άρθρα του ήθελε να κοπούν οι αντίχειρες των
αριστοκρατών.
Ο Μαρά κάποτε έγραψε πως
«Θα ήθελα την ανθρωπότητα μέσα σε μια βόμβα για να την ανατινάξω»!!!.. Ο Μαρά,
ο ηγέτης των μαζικών και καθημερινών εκτελέσεων ανθρώπων που ήταν ύποπτοι κατά
της επανάστασης. Και ο Νταβίντ ήταν προσωπικός φίλος του Μαρά και του
Ροβεσπιέρου.
Το έργο που απεικόνιζε τον θάνατο του Μαρά είχε αρχικά τον
τίτλο «Ο Μαρά κατά την τελευταία του πνοή». Ο Νταβίντ αναμειγνύει την
ρεαλιστική αναπαράσταση των γεγονότων (το αίμα στα σεντόνια, την πληγή, το
μαχαίρι, την επιστολή ..κτλ) με την εξιδανίκευση του νεκρού και της
δραματοποίησης με το διαγώνιο φώς , όπως του Καραβάτζιο. Θρίαμβος!! Το έργο
συγκεντρώνει όλα εκείνα τα
χαρακτηριστικά των κορυφαίων στιγμών της ευρωπαϊκής τέχνης: την αρχαιότητα της
ρωμαϊκής σαρκοφάγου με τον θάνατο του
Σενέκα, την Αναγέννηση με την ομοιότητα της Πιετά του Μικελάντζελο, και το
Μπαρόκ του Καραβάτζιο. Αξιοπρόσεκτο και εντυπωσιακό είναι το ότι ο Νταβίντ βάζει
τον Μαρά επίτηδες σε μια στάση που ήταν οικεία στο κόσμο από την Πιετά
του Χριστού. Ο Νταβίντ διάλεξε μια χριστιανική εικόνα και την εκκοσμίκευσε, ενώ
οι ηγέτες της επανάστασης είχαν καταργήσει όλες τις εκκλησίες και είχαν σφάξει
τους ιερείς!!!
Ο τρίτος πίνακας του Νταβίντ που συμπλήρωσε το τρίπτυχο των
ηρώων της επανάστασης είναι ενός μικρού παιδιού, του Μπαρά που το σκότωσαν οι
αντιεπαναστάτες όταν αρνήθηκε να φωνάξει «Ζήτω ο βασιλιάς». Ο Νταβίντ στην
Εθνοσυνέλευση, στον λόγο του για τον Μπαρά, φωνάζει «Το αίμα του Μπαρά..
φωνάζει εκδίκηση». Ο Νταβίντ στην επανάσταση ζωγραφίζει πορτρέτα μαρτύρων της
επανάστασης, πχ. Τον Lepeterier και οργάνωνε επαναστατικά φεστιβάλ.
 |
| David – Ο θάνατος του Bara – 1794 |
 |
| Νταβίντ, αυτοπροσωπογραφία |
Και έρχεται η ώρα του φίλου του Ροβεσπιέρου για την
γκιλοτίνα. Ο Νταβίντ φοβούμενος, δεν πήγε στην Συνέλευση προσποιούμενος τον
άρρωστο, ότι του πονούσε το στομάχι. Έτσι γλύτωσε την γκιλοτίνα. Φυλακίζεται όμως
από τις 2 Αυγούστου ως τις 28 Δεκέμβρη του 1794 και από τις 29 Μαϊου ως τις 3
Αυγούστου του 1795. Εκεί κάνει την αυτοπροσωπογραφία του αλλά ζωγραφίζοντας τον
εαυτό του πιο νέο. Η περίοδος χάριτος
του Νταβίντ είχε τελειώσει. Έπαψε να είναι ο νέος δικτάτορας των τεχνών στο
πλαίσιο της Γαλλικής Δημοκρατίας. Πολλοί μαθητές του εκτελούνται ή φυλακίζονται.
Ο ίδιος, υποστηρίζει το νέο καθεστώς του Ναπολέοντα και αποφυλακίζεται. Οι
επιστολές του που αντάλλασαν με την
γυναίκα του όταν ο Νταβίντ ήταν
φυλακισμένος, δείχνουν μια μεγάλη αγάπη.
Με το έργο του «Η παρέμβαση των Σαβίνων γυναικών» το 1799, ο Νταβίντ εγκαινιάζει το
νέο του στιλ που ονόμαζε Grecian σε αντιδιαστολή του ρωμαϊκού. Τραβά την προσοχή του
Ναπολέοντα θετικά και η γυναίκα του η Μάργκαρετ καταφέρνει και τον
απελευθερώνει. Η Γαλλία που βρήκε ο Νταβίντ όταν αποφυλακίστηκε είχε αλλάξει.
 |
| Νταβίντ |
 |
| Νταβίντ |
 |
Νταβίντ,Πορτρέτο του
Jacobus Blauw |
 |
Νταβίντ, (1799)
Πορτρέτο της Ρaymond de verninac |
 |
| Νταβίντ |
 |
| Νταβίντ |
 |
| Νταβίντ |
 |
| Νταβίντ |
 |
| David Πορτρέτο του Stanisław_Kostka_Potocki |
\
Ο Νταβίντ συγκεντρώνεται στο ατελιέ του, αποσύρεται από την
πολιτική και ζει από τους μαθητές του.
Η οικονομική δυσπραγία
αγγίζει τον Νταβίντ. Έτσι το 1799 , δέκα χρόνια μετά την έναρξη της
επανάστασης, ο Νταβίντ – αντιγράφοντας τα αμερικανικά πρότυπα- όπου η είσοδος
στις εκθέσεις γινόταν με εισιτήριο, εκθέτει
εκτός Σαλόν το έργο του Σαβίνες. Ένα έργο που δούλευε χρόνια , μεγέθους 4 μ. Χ
5 μ. Η διάρκεια της έκθεσης ήταν 5 χρόνια και τον έκανε πλούσιο με αυτή τη
μέθοδο. Κέρδισε 66.627 φράγκα. Το μήνυμα του έργου είναι η συμφιλίωση μετά την
επανάσταση, με θέμα ξανά από την αρχαία Ρώμη. Πάλι οι γυναίκες από τη Ρώμη στο
κέντρο του πίνακα. Η γονατισμένη γυναίκα είναι η μορφή της δημοκρατίας που
σταματούσε τον σκοτωμό των αντρών.
 |
| Ναπολέων |
Είναι σημαντικό να
αναφερθεί ότι όταν ο Νταβίντ υπέγραφε σωρηδόν τις θανατικές
ποινές στην γκιλοτίνα, ένας από αυτούς ήταν ένας ευγενής ονόματι Alexander de Beauharnais
και χήρα του ήταν η Ζοζεφίνα, η
γυναίκα που παντρεύτηκε τον Ναπολέων στις 2-12-1804.
Ο Νταβίντ ήταν θαυμαστής του Ναπολέοντα για τις στρατιωτικές
του νίκες και ο Ναπολέοντας είχε μεγάλη εκτίμηση στον Νταβίντ. Πρώτη φορά
συναντήθηκαν σε ένα επίσημο δείπνο
στρατηγών όπου ο Νταβίντ ζητάει από τον Ναπολέοντα να τον ζωγραφίσει.
Έτσι και έγινε. Ο Ναπολέων είχε ενθουσιαστεί από τον Νταβίντ και μάλιστα του ζήτησε να τον συνοδεύσει στην
Αίγυπτο το 1798 αλλά ο Νταβίντ αρνήθηκε ισχυριζόμενος ότι ήταν πολύ γέρος για
περιπέτειες. Όμως έστειλε τον μαθητή του Antoine Jan Gros.
 |
| Antoine Jan Gros |
 |
| Antoine Jan Gros |
Ο Ναπολέων ζήτησε
από τον Νταβίντ
να τον ζωγραφίσει διασχίζοντας τις Άλπεις το 1800 καθισμένος σε ένα μουλάρι, αντικαθιστώντας όμως το
μουλάρι με ένα φλογερό άλογο και τον ίδιο έναν ήρεμο
καβαλάρη του. Μόνο 2 στρατηγοί είχαν περάσει στην ιστορία από αυτό
το σημείο: Ο Αννίβας και ο Καρλομάγνος.
Ο Ναπολέων με αυτήν την
απεικόνιση ήθελε να δείξει την επιθυμία
του για τον αυτοκρατορικό θώκο του Καρλομάγνου. Γι 'αυτό
και ο Νταβίντ, θα βάλει αυτά τα 2
ονόματα χαραγμένα σε ένα βράχο στο βάθος της σύνθεσης.
 |
| Νταβίντ, Ο Ναπολέων στις Άλπεις |
 |
| Pieter van Hanselaere |
Μετά την ανακήρυξη του
Ναπολέοντα σε αυτοκράτορα το 1804, ο Νταβίντ γίνεται ο επίσημος ζωγράφος του. Ζωγράφος
του νέου καθεστώτος μεν, αλλά χωρίς τον
διορισμό του στην θέση
του υπουργού των τεχνών που ήθελε διακαώς. Εκείνη την περίοδο έγινε
μαθητής του ο περίφημος βέλγος ζωγράφος Pieter van Hanselaere . Ήταν ένας από τους σχεδόν 400
μαθητές του Νταβίντ!!
 |
| Νταβιν, Πάπας |
 |
| Νταβιν, Πάπας |
Η στέψη του Ναπολέοντα έγινε το 1806 στη Notre Dame. Ο Νταβίντ έπρεπε να το ζωγραφίσει.
Ο Νταβίντ παρευρέθη στην στέψη αλλά ήταν αδύνατον βέβαια να την ζωγραφίσει σε
πραγματικό χρόνο εκ
του φυσικού. Έτσι χρησιμοποίησε τα σχέδια του κτηρίου που
είχε, και όλοι οι
συμμετέχοντες της τελετής στη στέψη πέρασαν από το ατελιέ του, ο
καθένας μόνος του για να τον ζωγραφίσει. Ένας από αυτούς ήταν και ο Πάπας Πίος
ο VIII, όπου
ευλόγησε τον Νταβίντ. Όταν τον επισκέφτηκε
και ο Ναπολέων
για να τον
ζωγραφίσει στον πίνακα
της στέψης, ευχαριστήθηκε και του
ζήτησε να διορθώσει κάποια σημεία. Για
αυτόν τον πίνακα που οι διαστάσεις του
ήταν 6 μ. Χ 9 μ, ο Νταβίντ πήρε 24.000
φράγκα!! Μόνο η προετοιμασία του έργου διήρκεσε ένα χρόνο. Παράλληλα
σαν ζωγράφος του αυτοκράτορα έπαιρνε 12.000 φράγκα το χρόνο. Άλλη
σημαντική πηγή εσόδων του ήταν η αναπαραγωγή έργων του σε γκραβούρες. Σε αυτά
να προσθέσουμε και
ένα εισόδημα που
είχε από τους μαθητές του, που πλήρωναν ο καθένας από
12 livres
κάθε μήνα. Δηλ το έτος
κέρδιζε 4-5000 livres. Ο Νταβίντ ήταν σχεδόν
εκατομμυριούχος!! ( «Ο όρκος του Οράτιου» του προσέφερε 6.000 φράγκα).
 |
| Νταβίντ, Η στέψη του Ναπολέοντα |
Κάποια στιγμή, η αυτοκρατορία του Ναπολέοντα και ο ίδιος
τελειώνουν. Στις νέες συνθήκες ο βασιλιάς που ήρθε στην εξουσία, προσφέρει στον
Νταβίντ τη θέση ζωγράφου της Αυλής. Ο Νταβίντ όμως είχε πολλούς εχθρούς και
ήταν επικίνδυνο να μείνει. Έτσι αρνείται και αυτοεξορίζεται στις Βρυξέλλες.
Εκεί εκπαίδευσε καλλιτέχνες των Βρυξελλών όπως οι Francois Joseph Navez και ο Ignace Brice.
Francois Joseph Navez
 |
| Francois Joseph Navez, Ποτρέτο του Νταβίντ |
 |
| Francois Joseph Navez |
 |
| Νταβίντ, Abee Sieyes |
Στις Βρυξέλλες ο Νταβίντ ζει με την γυναίκα
του αθόρυβα. Ζωγραφίζει μικρότερα έργα με μυθολογικές σκηνές και πορτρέτα των
πολιτών του τόπου αλλά και των Ναπολεόντειων μεταναστών όπως πχ. τον Baron Gerard. Εκείνη την εποχή ζωγραφίζει
παράλληλα και τον παλιό καλό του φίλο, τον Abee Sieyes.
Τελευταίο του έργο είναι «Ο Άρης αφοπλίζεται από την Αφροδίτη
και τις 3 Χάριτες». Ένα έργο που διήρκησε η δημιουργία του από το 1822 έως το
1824. Εκτέθηκε στις Βρυξέλλες και έπειτα στο Παρίσι. Ξανά με τη μέθοδο του
εισιτηρίου που κόστιζε 2 φράγκα. Την
έκθεση την είδαν 9.538 επισκέπτες και αν βγάλουμε τα λειτουργικά του έξοδα, το
κέρδος του ήταν 13.000 φράγκα!
 |
| Νταβίντ, Ο Άρης αφοπλίζεται από την Αφροδίτη και τις 3 Χάριτες |
 |
| Death mask of David, 1825 |
Το 1825 παθαίνει ένα εγκεφαλικό, παρόλα αυτά αποφασίζει να
ξεκινήσει βελτιωμένη την έκδοση της Θυσίας της Ιφιγένειας ή αλλιώς Ο θυμός του
Αχιλλέα. Τότε έλεγε στους φίλους του «Η ζωγραφική με σκοτώνει».
Ο Νταβίντ πεθαίνει στις Βρυξέλλες στις 29 Δεκεμβρίου του
1825. Το σώμα του το έθαψαν στο κοιμητήριο των Βρυξελλών και την καρδιά του
ξέχωρα στο Παρίσι.
 |
| portrait of David by his student Jérôme Martin Langlois |
Ο Νταβίντ ήταν ο ζωγράφος
που έφερε τον
νεοκλασικισμό στην τέχνη.
Κατά τον καθηγητή, ιστορικό τέχνης Στεφανίδη «Ο
νεοκλασικισμός υποφέρει από ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας. Δεν θέλει να
δημιουργήσει τέχνη, θέλει απλώς να διαδηλώσει τον θαυμασμό του προς την προϋπάρχουσα
τέχνη».
Για την ιστορία, από τον Νεοκλασικισμό του Νταβίντ, η τέχνη
πέρασε στον Ρομαντισμό με τους 3 λεγόμενους «πρίγκιπες» του Ρομαντισμού
που ακολούθησε: Γκόγια (για τη βιογραφία του δείτε εδώ), τον Τέρνερ και τον
Ντελακρουά. Νεοκλασικισμός και Ρομαντισμός έχουν την ίδια ιδεολογία: Νοσταλγία
και επιστροφή στο παρελθόν. Η διαφορά τους έγκειται στο ότι ο νεοκλασικισμός
έχει αυστηρή φόρμα και στηρίζεται στο
σχέδιο, ενώ ο ρομαντισμός επιβάλλει το χρώμα.
 |
| Νταβίντ, Ναπολέων |
Για τον Νταβίντ,
θα μπορούσαμε να
πούμε ότι ήθελε
να ζωγραφίζει την
ιστορία, γι 'αυτό και
φρόντιζε να βρίσκεται
πάντα κοντά στα
πρόσωπα που πρωταγωνιστούσαν σε
αυτήν, χωρίς να
την κριτικάρει αρνητικά. Φαίνεται να
ήθελε να πηγαίνει με
το ρεύμα της
εποχής, υποστηρίζοντας με
την δουλειά του,
το πνεύμα της
εποχής. Σαν η κάθε πολιτική
κατάσταση να ήταν φυσική
εξέλιξη της προηγούμενης,
φυσικός φορέας
και γενεσιουργός αιτίας αυτής
που διαδεχόταν. Φαίνεται
να παίρνει θέση
επιλεκτικά, μόνον
εναντίον όποιας πολιτικής
κατάστασης απέκλειε τον
ίδιο και στήριζε
όποια μπορούσε να
τον αναγνωρίσει και
να τον αναδείξει
δίνοντάς του δουλειά
πολύ σπουδαία. Το
κριτήριο ήταν μόνον
η θέση του. Η γενικότερη
αδικία της ζωής,
φαίνεται να τον αφήνει
αδιάφορο, αφού
δεν αναδεικνύεται στο
έργο του σαν
κυρίαρχο θέμα. Ζωγράφισε
ακόμη και την δολοφονία του
Μαρά, χωρίς
να αποδίδει στο
έργο κάποια
δραματική φόρτιση
της ψυχής του ζωγράφου
για την απεχθή πράξη.
Στα έργα του
αναδεικνύεται η δύναμη της
σκηνοθεσίας και οι
τεχνικές ισορροπιών της
εικόνας με ρεαλιστική
απόδοση της ζωγραφικής
εκτέλεσης, επιδιώκοντας να
αποπνέει μια αίσθηση
μεγαλείου που όμως
είναι ψυχρό μεγαλείο.
Αυτό θα το
καταλάβουμε αν δούμε τα
έργα του Γκόγια (δείτε ΕΔΩ) και
κάνουμε την σύγκριση του Νταβίντ μαζί
του, ο οποίος ήταν
της ίδια εποχής
και ζούσε ανάλογα
τραγικές καταστάσεις.
Αυτό που πρόσθεσε ο Νταβίντ για
να γίνει η
ζωή μας καλύτερη,
μπορεί να είναι
η σύλληψη και
πραγμάτωση μιας μεγαλειώδους
ομορφιάς που μπορεί
να εξιτάρει τις
αισθήσεις, αλλά δεν φτάνει να
γονιμοποιήσει την σκέψη
προς το υψηλό,
γιατί η ψυχρότητά
του αφήνει την
καρδιά αμέτοχη.
ΜΑΡΙΑ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ
ΖΩΓΡΑΦΟΥ
Κάποια απο τα έργα του Νταβίντ
 |
| 1817 David - L'Amour et Psyché Love and Psyché |
 |
| Campaspe en présence d'Alexandre (1814) David |
 |
| Sappho-Phaon , David |
 |
| David Romans Charity |
 |
| David, Serment de l'armée fait à l'Empereur après la distribution des aigles, 5décembre 1804 |
 |
| The Anger of Achilles (1825), David |
 |
| David, Les funérailles de Patrocle |
 |
| David, Antiochus and Stratonica |
Σε όσους αρέσει η
δημοσίευση πατήστε από κάτω το κουμπάκι "Μου αρέσει". Και αν θέλετε, μπείτε στον κόπο να το
κοινοποιήσετε στους φίλους σας. Γιατί τα καλά πράγματα πρέπει να τα
μοιραζόμαστε. Και αυτό δεν κοστίζει τίποτα.
Πολλοί με ρωτάτε τον τρόπο που γίνεται κανείς μέλος εδώ στο
μπλοκ. Πηγαίνετε δεξιά κάτω από την φωτο μου που λέει «Γίνετε μέλη» Πατήστε
πάνω και γράφεστε. Είναι πολύ εύκολο και πολύ ενισχυτικό για μένα ψυχολογικά
και μόνο αφού δεν έχω διαφημίσεις για άλλο κέρδος.
