Τα βασικά χρώματα είναι 3: Το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε.Είναι τα χρώματα αυτά τα οποία όταν συνδυαστούν μεταξύ τους μπορούν να παράγουν όλoυς τους δυνατούς χρωματισμούς.
Η διαδοχή των χρωμάτων γίνεται σύμφωνα με την τάξη του ουράνιου τόξου.
Τα συμπληρωματικά το πράσινο, το πορτοκαλί και το Μωβ. Τα συμπληρωματικά ζεύγη χρωμάτων είναι τα εξής:
Μπλε – πορτοκαλί
Κίτρινο – μωβ
Κόκκινο – πράσινο
Το βασικό χρώμα μπλε- με το πορτοκαλί που είναι μίξη του κόκκινου και κίτρινου.
Το βασικό χρώμα κίτρινο-με το μωβ που είναι η μίξη του κόκκινου και μπλε.
Το βασικό χρώμα κοκκινο-με το πράσινο που είναι η μίξη του κίτρινου και μπλε.
Άρα τα συμπληρωματικά χρώματα είναι τα δυο βασικά χρώματα ενωμένα ισόποσα απέναντι από το τρίτο και μόνο του βασικό χρώμα.
Το ένα στέλεχος του ζεύγους συμπληρώνεται χρωματικά από το άλλο.
Παρατηρούμε πως τα δυο ζεύγη μπλε-πορτοκαλί και κόκκινο-πράσινο γίνονται από ένα ψυχρό και ένα θερμό χρώμα (το πορτοκαλί=κοκκινο και κίτρινο που είναι και τα 2 θερμά και αντίστοιχα το κόκκινο σαν βασικό είναι θερμό και το πράσινο απότελείται από 2 ψυχρά – το κίτρινο και το μπλε), ενώ το ενδιάμεσο (κίτρινο – μωβ) αποτελείται από τα δυο χρώματα που είναι και ψυχρά και θερμά. Αυτό γιατί το μώβ έχει μέσα του το μπλε ψυχρό χρώμα αλλά και το κόκκινο που είναι θερμό.
Στον χρωματικό κύκλο, την μέγιστη αντίθεση προσφέρουν οι αποχρώσεις που είναι αντίθετα τοποθετημένες στον κύκλο.
Πχ. η ανάμιξη του κόκκινου και του κίτρινου (2 βασικών χρωμάτων) δίνει πορτοκαλί. Αρά λείπει το τρίτο βασικό χρώμα που είναι το μπλε. Οπότε το Πορτοκαλί (κόκκινο+ κίτρινο) κάνει μέγιστη αντίθεση με το μπλε.
Η ανάμιξη του μπλε και του κίτρινου (2 βασικών χρωμάτων) δίνει πράσινο. Άρα λείπει το τρίτο βασικό χρώμα που είναι το κόκκινο. Οπότε το πράσινο (Μπλε+ κίτρινο) κάνει μέγιστη αντίθεση με το κόκκινο.
Οπότε ΠΡΑΚΤΙΚΑ, αν ζωγραφίζουμε έναν χώρο με μπλε χρώμα και ένα αντικείμενο να πορτοκαλίζει μέσα στο θέμα μας αυτό θα κάνει το αντικείμενο μας φωτεινό και θα ξεχώριζε! Ενώ αν το αντικειμενο μας ήταν μέσα σε έναν κόκκινο χώρο δεν θα ξεχώριζε σχεδόν καθόλου.
Ακόμα ένα παράδειγμα. Εχουμε ένα αντικείμενο κόκκινο μέσα σε ένα πράσινο φόντο. Αμέσως το κόκκινο είναι πιο φωτεινό, καθαρό και έντονο. Αν όμως ήταν μέσα σε έναν πορτοκαλί φόντο θα χανόταν.
Οπότε η γνώση μας για τα βασικά και συμπληρωματικά χρώματα μας βοηθάει στην διαχείριση του πίνακα μας. Ακόμα και στην διακόσμηση.
Δύο συμπληρωματικά χρώματα, με τη μίξη τους, καταστρέφονται και δίνουν ένα ουδέτερο γκρι. Το ίδιο συμβαίνει και με την ανάμιξη των 3 βασικών χρωμάτων.
Στο κέντρο της εικόνας είναι τα 3 βασικά χρώματα. Έπειτα τα συμπηρωματικά και γύρω απο αυτά στον κύκλο είναι τα χρώματα όπου πχ. το κίτρινο πηγαίνοντας προς τα δεξιά είναι αρχικά με λιγότερο κόκκινο και έπειτα με περισσότερο κόκκινο και λιγότερο κίτρινο, ώσπου φθάνουμε στο πορτοκαλί.
Εδώ τα χρώματα απο έντονα με την προσθήκη του άσπρου γίνονται λιγότερο έντονα ως και εντελώς ξεθωριασμένα. Χάνουν δηλ την δύναμη τους.
Εδώ έχουμε τα ζεστά χρώματα απο την μία πλευρά και τα ψυχρά απο την άλλη.
Οι ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ των χρωμάτων
διακρίνονται μέσω συγκρίσεων όπου είναι οι εξής:
Αντίθεση του χρώματος
Αντίθεση ανοιχτού - σκούρου
Αντίθεση ψυχρού - θερμού
Αντίθεση των συμπληρωματικών
Τόνος χρώματος
Το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε σε ένα πίνακα είναι αν έχει σκούρους ή ανοικτούς τόνους .
Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο είναι η Τονική αντίθεση! Ένας πίνακας μόνο με μέτριους τόνους κινδυνεύει να είναι βαρετός . Χρειάζεται αρμονία βέβαια στους τόνους αλλά και μερικές τονικές αντιθέσεις για να προσελκύσουμε την προσοχή και το ενδιαφέρον.
Για να ανοίξουμε τον τόνο ενός χρώματος υπάρχουν 3 τρόποι
Α.. προσθέτουμε λίγο άσπρο . Έτσι αυξάνεται η φωτεινότητα μειώνεται όμως και η θερμοκρασία. Πχ. Τοκίτρινο με λίγο άσπρο ξεχρωμιάζει και χάνει την λαμψη του και την θέρμη του. Γίνεται πιο υποτονικό.
Β. Προσθέτουμε λίγο χρώμα γειτονικό πιο ανοικτό . Έτσι αυξάνεται η φωτεινότητα και αλλάζει η θερμοκρασία.
Γ. ή και τα δυο παραπάνω σε συνδιασμούς
Για να κάνουμε ένα χρώμα πιο άτονο υπάρχουν πολλοί τρόποι όπως πχ να προσθέσουμε λευκό ή γκρι ή μαύρο ή συμπληρωματικό χρώμα. Αντίθετα για να κάνουμε ένα χρώμα έντονο η μόνη επιλογή είναι να προσθέσουμε λίγο εντονότερο χρώμα της ίδιας οικογένειας π.χ. για να ζωηρέψουμε την κίτρινη ώχρα προσθέτουμε λίγη κίτρινη ώχρα του καδμίου.
Η τονικότητα στη ζωγραφική
Τα ίδια τα χρώματα έχουν τη δική τους τονικότητα. Είναι επομένως εξίσου σημαντικό να αναπαράγουμε τους χρωματικούς τόνους στον πίνακα όπως και στο σχέδιο. Πρέπει να καταλάβουμε ότι εάν ο τόνος του χρώματος είναι λάθος, τότε και το πραγματικό χρώμα είναι λάθος.
Κάθε χρώμα έχει 3 ιδιότητες :Tην απόχρωση ( κόκκινο, κίτρινο, κτλ ), την τονικότητα ( φως, σκιά) και την ένταση ( λαμπρό, μουντό) .Η τονικότητα είναι η πιο σημαντική από όλα!
Για να καταλάβετε καλύτερα τη τονικότητα εξασκηθείτε στην αρχή ζωγραφίζοντας σε ένα χαρτί άσπρο με μολύβι μαύρο Παίξτε με το μαύρο- άσπρο!!Το μαύρο δεν αντανακλά το φως.
Το άσπρο είναι ένα φωτεινό χρώμα και εμπεριέχει όλα τα χρώματα ! .
Το μαύρο και άσπρο χρώμα επηρεάζουν πάρα πολύ τα υπόλοιπα χρώματα. Οποιοδήποτε χρώμα τοποθετούμενο πλάι στο μαύρο κερδίζει λάμψη και ένταση ενώ,αντίθετα ,πλάι στο λευκό χάνει.
Η σκιά ενός αντικειμένου περιλαμβάνει το συμπληρωματικό του χρώμα
πχ η σκιά ενός πράσινου μήλου περιέχει και λίγο κόκκινο.
Ο Μονέ έλεγε «Τα χρώματα φαίνονται λαμπρότερα όταν αντιπαραβάλλονται με τα συμπληρωματικά τους παρά από εσωτερική λαμπρότητα».
Τα παλαιότερα γνωστά έργα ζωγραφικής ανακαλύφθηκαν απο σπηλαιολόγους στην Γαλλία το 1994. Απεικονιζουν ζώα και κυνηγούς και θεωρούνται ότι είναι περίπου 32.000 ετών. Χρωματισμένα με κοκκινη ώχρα και μαύρο.
Η αξία των σχημάτων:
Τετράγωνο: Είναι σύμβολο της ύλης, της βαρύτητας και του αυστηρού περιορισμού. Στο στατικό τετράγωνο ταιριάζει το κόκκινο χρώμα.
Τρίγωνο: Είναι σύμβολο της πνευματικότητας και έχει μαχητικό χαρακτήρα. Στο τρίγωνο ταιριάζει το κίτρινο χρώμα.
Κύκλος: Είναι σύμβολο του πνεύματος που κινείται εσωτερικά. Μας χαλαρώνει. Στον κύκλο ταιριάζει το μπλε χρώμα.
Το κάθε χρώμα εκφράζει διαφορετικά συναισθήματα. Τα ζεστά χρώματα δημιουργούν οικειότητα ,ενθουσιασμό,καλή διάθεση, εξωστρέφεια. Τα ψυχρά, γαλήνη ή μελαγχολία.
Κόκκινο: Συμβολίζει την αγάπη, την ενότητα, το θυμό, την ορμή. Χρώμα ζεστό, επανάστατικό, συγκίνησιακό,ερωτικό, πάθους φωτιάς δύναμης.
Πορτοκαλί: Χρώμα ζεστό. Συμβολίζει χαρά, πλούτο, αισιοδοξία, ζεστασιά, φιλία, ωριμότητα και ζωής.
Κίτρινο: Συμβολίζει το μίσος, τη δειλία, πλούτο, χαρά, δόξα, φιλοδοξία. Είναι το χρώμα του Ήλιου και του χρυσού.
Μπλε: Ψυχρό χρώμα. Συμβολίζει ηρεμία , γλυκύτητα, λογική συμπεριφορά, το κρύο και την καθαρότητα της ψυχής. Είναι το χρώμα της περισυλλογής και της εσωτερικής αρμονίας.
Πράσινο: Συμβολίζει την ελπίδα, την αναγέννηση, αρμονία, κοινωνική προσφορά.
Μωβ: Το χρώμα της ανώτερης πνευματικής εξέλιξης. Συμβολίζει το τίμημα της γνώσης, ταπεινότητα, αυτοθυσία. Πνευματικό χρώμα με αποχρώσεις θλίψης και μελαγχολίας.
Μαύρο:Συμβολίζει το σκοτάδι,φόβο, θάνατο.
Άσπρο: Συμβολίζει την καθαρότητα της ψυχής, την υπέρτατη πίστη, ελπίδα,αθωότητα.
Ροζ: Σύμβολο θηλυκότητας, παιδικότητας, αθωότητα.
Γαλάζιο: Χρώμα αρμονίας και ηρεμίας.
Πράσινο Σκούρο: Συμβολίζει το κύρος, δύναμη, εγωισμό, ζήλια, τεμπελιά.
Καφέ: Σταθερότητα στις συνήθειες και στις πεποιθήσεις. Εκφράζει αξιοπιστία και ικανότητα.
Γκρι: εξωτερική ψυχρότητα, σκληρότητα και απομόνωση.
Σας μίλησα για αυτά που γνωρίζω για τα χρώματα.
Ελπίζω το θέμα να είχε ενδιαφέρον για εσάς.
Αυτό το κομμάτι που ανέπτυξα θα μας χρειαστεί σε λίγο,
όταν αρχίσουμε να ζωγραφίζουμε μαζί!
Μαρία Ουζούνογλου Ζωγράφου