 |
| "ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ" ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ |
 |
| Γύζης Νικόλαος, νέος |
Γύζης: Ένας από τους σημαντικότερους έλληνες ζωγράφους του 19ου
αιώνα της Σχολής του Μονάχου. Εκπρόσωπος του Ακαδημαϊκού Ρεαλισμού που όσο
ωρίμαζε ένωσε τον Ρεαλισμό με τον Ιδεαλισμό
που πήγαζε από την νοσταλγία
της πατρίδας του.
Ο Νικόλαος Γύζης γεννήθηκε 1 Μαρτίου του 1842. Η πατρική του
οικογένεια πολυμελής. Είχε άλλα πέντε αδέλφια: Τον Γεώργιο, την Μαριέττα,
Μαριγώ, Μαρίνα και Καλλιόπη. Ο πατέρας του Ονούφριος ήταν ξυλουργός. Επάγγελμα
που χρειαζόταν τεχνική και δύναμη. Η μητέρα του η Μαργαρίτα καταγόταν από πολύ
καλή οικογένεια της Τήνου, το γένος Ψάλτη, φρόντιζε το σπίτι και τα παιδιά της
με πολύ αγάπη και τρυφερότητα. Ζούσαν στην πανέμορφη Τήνο, στο Σκλαβοχώρι.
 |
| Γύζης Νικόλαος, νέος |
Το
1850 όλη η οικογένεια θα μετοικήσει στην Αθήνα λόγω οικονομικών δυσχερειών. Τότε
ο μικρός Γύζης ξεκίνησε να αντιγράφει χαρακτικά που έβλεπε στα σπίτια της
γειτονιάς του. Η μητέρα του, οι συγγενείς και φίλοι της οικογένειας είχαν δει
το χάρισμα του μικρού και τον επαινούσαν, μα περισσότερους από όλους η γλυκιά
του μητέρα. Ο Γύζης διηγιόταν πως όταν ήταν μικρός, η μητέρα του όλο καμάρι τον
χάιδευε λέγοντας σε όλους πως ο Νικόλας της δεν είναι όμορφο παιδί αλλά έχει
ταλέντο. Αυτά τα λόγια τον σημάδευσαν για όλη του την ζωή. Ο ίδιος σχολίαζε πως
αυτή η φράση της μάνας του για το ταλέντο του ήταν «… η ευχή της.. η δύναμις η οποίαν ως σήμερον με προστατεύει,
καλύπτουσα τα λάθη μου και μαγεύουσα εκείνους οίτινες εκ του πλησίον με
γνωρίζουν». Ο Γύζης λάτρευε την μητέρα του. Μεγάλος πια αναφερόταν σε αυτήν ως
«γλυκιά και μοναδική». Η ευχή της
μάνας του και
η υπομονή που
του καλλιέργησε, έκαναν
υποφερτό τον Γολγοθά
της ξενιτιάς που
έζησε. Μα ακόμα είμαστε στην αρχή
της πορείας του. Στην Αθήνα
όπου είχαν μεταφερθεί, ο Νικόλας με προτροπή της μητέρας του, θα
παρακολουθήσει μαθήματα στην Σχολή Ωραίων Τεχνών (μετέπειτα ΑΣΚΤ) στην αρχή ως
ακροατής, μια και ήταν μόλις 8 χρονών. Παρόλο όμως το μικρό της ηλικίας του, θα
βραβευτεί για μια ξυλογραφία του με τίτλο «Πελαργός Ιστάμενος».
 |
| Γύζης Νικόλαος, αυτοπροσωπογραφία |
Από το 1854 μέχρι το 1864 επίσημα πια
γίνεται και σπουδαστής στην σημερινή
ΑΣΚΤ. Δάσκαλοι του ήταν οι: Φίλιππος Μαργαρίτης, Αγαθάγγελος
Τριανταφύλλου, Raffaelo Ceccoli, Πέτρος Παυλίδης – Μινώτος, Ludwing Thriersch. Σε ετήσιο διαγωνισμό του
Πολυτεχνείου, το 1858, θα βραβευτεί με
το Ά βραβείο για την ζωγραφική του χαλκογραφία. Μάλιστα, σε επίσημη επίσκεψη
του Όθωνα, τον παρουσιάζουν μπροστά του ως τον πιο ταλαντούχο φοιτητή.
To 1862, με σύσταση του φίλου του
Νικηφόρου Λύτρα, ο Γύζης γνωρίζει τον πλούσιο Τηνιακό Νικόλαο Νάζο (μόνο το
κτήμα του στο Χαϊδάρι ήταν 3.000 στρέμματα και έμενε σε πύργο) που επένδυε στην
τέχνη. Ο Γύζης θα ζωγραφίσει το οίκημα του Νάζου στο Χαϊδαρι. Επίσης, θα
ζωγραφίσει τα πορτρέτα της οικογένειας Πλατή.
 |
| Προσωπογραφία Μαργαρίτας Πλατή, Γύζης |
 |
| Προσωπογραφία Νικολάου Νάζου |
 |
| "Ο Ιωσήφ στην φυλακή" Γύζης Νικόλαος |
 |
| "Το πρώτο μάθημα" Γύζης |
Ο Γύζης τελειώνει τις σπουδές του στην Αθήνα. Ο Νάζος θα μεσολαβήσει
μέσω του υπουργού να πάρει ο
Γύζης υποτροφία από τον ναό της
Ευαγγελίστριας της Τήνου για να σπουδάσει στην Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών
στο Μόναχο. Η θετική ανταπόκριση άργησε να έρθει. Ήρθε όμως. Έτσι, τον Ιούνιο του 1865 ο Γύζης
είναι στο Μόναχο. Εκεί, θα συναντηθεί ξανά με τον φίλο του τον Λύτρα. Αμέσως θα
επισκεφτούν 2 μεγάλα Μουσεία τέχνης και από τις πρώτες μέρες θα πάνε στην
όπερα, στην παράσταση Φάουστ. Ο
Γύζης που αγαπούσε
την μουσική, λάτρεψε και
την όπερα. Με τα
πρώτα του λιγοστά χρήματα
αγόρασε μια κιθάρα. Ήταν το όνειρο του.
Στην Ακαδημία του Μονάχου δάσκαλοι του ήταν ο Χέρμαν Άνσουτς,
ο Αλεξάντερ Βάγκνερ και από το 1868 ο κορυφαίος Καρλ φον Πιλότυ. (Για να
πάρουμε μιαν ιδέα της υπέροχης γραφής τους ώστε να δούμε πως επηρέασαν τον Γύζη,
έχω κάνει μια μικρή αναφορά με δείγμα έργων τους στην βιογραφία του Λύτρα-
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ). Ο Γύζης ζωγραφίζει όπως οι δάσκαλοι του, αγγίζοντας το όριο του
ιστορικού ρεαλισμού και της ηθογραφίας. Θα εμπνευστεί από θέματα όμως της
πατρίδας του, αν και ο τύπος και οι
κριτικοί τέχνης τον
αποκαλούσαν «γερμανικότερος των γερμανών». (Επειδή
ακούγεται περίεργο, η απάντηση είναι πάλι στην βιογραφία του Λύτρα). Ο Γύζης είχε πάντα
στην καρδιά του
την Ελλάδα. Μάλιστα, σε μιαν
επιστολή του στην οικογένεια του γράφει πως ο καθηγητής του ήθελε να μείνει
στην Βαυαρία αλλά ο ίδιος έγραφε για αυτό «Ας λέγουν όμως αυτοί. Εγώ ηξεύρω
ποια είναι η πατρίς μου». Οι σπουδές του τελειώνουν το 1871. Εντωμεταξύ, από το
1868, είχε δυναμώσει η φιλία του με άλλους δυο συμφοιτητές του, τον Frank Defregger και τον Eduard Kurzbauer. Μαζί, θα ταξιδέψουν σε διάφορα μέρη
της χώρας. Μετά την αποφοίτηση του,
η ζωγραφική του όλο
και απομακρυνόταν από την αρχή
της Σχολής που προτιμούσε
τις ιστορικές σκηνές.
 |
| "Τα ορφανά" Γύζης |
Το 1871 εκθέτει στην Βιέννη το έργο του «Τα ορφανά».
Υπογράφοντας το όνομα του προσθέτει «Ο Έλλην» γιατί ήθελε να αναδείξει την
καταγωγή του. Στα επόμενα έργα του υπέγραφε μόνο με το όνομα του. Την ίδια
εποχή, τελειώνει το έργο του «Ειδήσεις της Νίκης» που το εκθέτει και παίρνει το
Ά βραβείο της Ακαδημίας. Έπειτα, του ανατίθεται από την κυβέρνηση της Βαυαρίας
να διακοσμήσει το δημαρχείο του Μονάχου. Ζωγραφίζει την «Νίκη» μια γυναικεία
μορφή με στεφάνια στα χέρια.
 |
| Γύζης με Λύτρα ντυμένοι οριεντάλ |
1872. Επιτέλους ο Γύζης επιστρέφει στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα
που τόσο νοσταλγούσε! Είναι πια τριάντα
χρονών. Στην Αθήνα μετατρέπει το πατρικό του (επί οδό Θεμιστοκλέους) σε ατελιέ.
Ένα χρόνο μετά θα ταξιδέψει μαζί με τον φίλο του Λύτρα στην Μικρά Ασία. Ήταν
της μόδας τέτοια ταξίδια (οριενταλισμός). Από αυτό το ταξίδι φέρνει πλήθος
σχεδίων με χαρακτηριστικούς τύπους ανθρώπων, ενδυμάτων, σπιτιών του τόπου. Το
πρώτο του έργο είναι «Ο Αράπης ως νταντά». Έπειτα «Τιμωρία του ορνιθοκλέφτη»
κτλ. Εκείνη την εποχή θα ζωγραφίσει και το ελληνικό θέμα «Τα αρραβωνιάσματα», όπου
θα το ολοκληρώσει 2 χρόνια μετά. Εξαιρετικά έργα όλα!!
 |
| "Τιμωρία του ορνιθοκλέφτη" Γύζης |
 |
| "Ανατολίτης με τσιμπούκι" Γύζης |
 |
| "Τα αρραβωνιάσματα" Γύζης |
 |
| "Το τάμα" Γύζης |
 |
| "Νησιώτης γεωργός" Γύζης |
Το 1876 , πάλι με τον καλό του φίλο Λύτρα, θα ταξιδέψει στο
Παρίσι όπου η τέχνη εκεί έκανε καινούρια βήματα. Μάλιστα από τα εκεί σχέδια του
με κάρβουνο και κιμωλία, βλέπουμε η γραφή του να είναι επηρεασμένη από τον
εξπρεσιονισμό. Παράλληλα, ο Νάζος προσπαθεί και αυτός να τον πείσει να έρθει
πια στην Ελλάδα. Πιθανόν και λόγω της κόρης του που είχε μια ιδιαίτερη συμπάθεια
με τον Γύζη. Ο Γύζης όμως αρνείται να
επιστρέψει. Σε όλες τις επιστολές του φαίνεται η βαθιά ευγνωμοσύνη του Γύζη
στον άνθρωπο που τον στήριξε τόσο, αλλά ήταν αδύνατον για αυτόν να επιστρέψει.
Στην Γερμανία δουλεύει εντατικά και εκθέτει τα έργα του «Σπουδή
στην Ανατολή» και «Ο ζωγράφος στην Ανατολή» όπου τιμάται με το ‘Β βραβείο.
Έχει επιτυχία και πουλάει αρκετά έργα
του. Την ίδια χρονιά αρραβωνιάζεται την κόρη του προστάτη του Νάζου, την
Άρτεμις, ενώ παράλληλα καλλιεργεί τις σχέσεις του με τους έλληνες ζωγράφους
εκεί. Περισσότερο με τον Βολανάκη, τον Ιακωβίδη (για την βιογραφία του ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ), Λεμπέση και Σαββίδη. (Ελπίζω σύντομα να μπορέσω να γράψω εδώ τις
βιογραφίες αυτών των άξιων ζωγράφων).
 |
| «Ο ζωγράφος στην Ανατολή» Γύζης |
 |
| "Άρτεμις" Γύζης |
1877. Ήταν 35 χρονών. Ο Γύζης έρχεται στην Ελλάδα για να παντρευτεί
την Άρτεμις. Πριν γυρίζουν μαζί πίσω στη Γερμανία, ο Γύζης θα φυτέψει ένα
δέντρο στο κτήμα του πεθερού του. Ίσως
είναι ενας τρόπος, ταυτιζόμενος με αυτό το δέντρο, να μην ξεριζωθεί από αυτό το ελληνικό χώμα. Θα
αποκτήσουν 4 κόρες και έναν γιό: Την
Πηνελόπη που πέθανε 12 χρ. , την Μαργαρίτα, την Ιφιγένεια και τον
Τηλέμαχο-Ονούφριο.
 |
| "Μαργαρίτα Γύζη" |
 |
| "Τηλέμαχος Γύζης" |
 |
| Νεκρή φύση, Γύζης |
 |
| Πιατοθήκη, Γύζης |
 |
| Γύζης |
 |
| "Αποκριά στην Αθήνα" Γύζης |
Από το 1880 αρχίζει να ασχολείται με νεκρές φύσεις. Οι
εφημερίδες τον αποθεώνουν. Γίνεται επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του
Μονάχου. Αλλά μετά από αυτή τη χαρά, θα ακολουθήσουν δυο πολύ δυσάρεστα
γεγονότα. Ένα χρόνο μετά πεθαίνει ο πατέρας του και έναν χρόνο από τον θάνατο
του, χάνει και την γλυκιά του μάνα. Αυτή η χρονιά στο έργο του ήταν πολύ σπουδαία και σε θέματα
ηθογραφικά και σε νεκρές φύσεις. Βλέπε
τα έργα του «Κού- κου», «Παππούς με 2 εγγόνια», «Αποκριά στην Αθήνα», «Ρόδια»…
Πάντως, όταν αποδέχεται την θέση βοηθού καθηγητή στην Γερμανία, καταλαβαίνει
πια ότι δεν υπάρχει καμιάν ελπίδα να επιστρέψει στην Ελλάδα, στην πατρίδα του,
στην γη του.
 |
| «Κού- κου» Γύζης |
1885 Ζωγραφίζει το πιο γνωστό
στους Έλληνες έργο του, «Το κρυφό σχολειό»!! Έργο που έχει
γράψει ιστορία.
1886 «Εαρινή Συμφωνία» Αρχίζει να βάζει
στο έργο του
λυρική χροιά.
 |
| Γύζης (όρθιος σχεδόν στην μέση της εικόνας με λίγο πιο ανοιχτόχρωμο κουστούμι με μαθητές του στο Μόναχο, 1884, αεχείο Αλ. Φιλαδέλφεως |
 |
| Η ψυχη του καλλιτεχνη, Γύζης |
Μια μέρα, εκεί στην πολύ κρύα χώρα, στην Γερμανία, φύσηξε ένας
νότιος άνεμος. Ο Γύζης ταράχτηκε! Έγραφε «Δεν πιστεύω να είναι από την Ελλάδα.
Δεν μυρίζει θυμάρι». Τα λόγια του είναι τόσο άμεσα και από καρδιάς που κάνουν
να δακρύζει κάθε
Ελληνική ψυχή. Βλέπουμε την
Ελλάδα να νικάει μέσα
του την Βαυαρική μαθητεία, να διαμορφώνεται
και αυτό να
εκφράζεται στο προσωπικό ύφος του
έργου του. Στις ηθογραφίες του
βλέπουμε την ανάμνηση της πατρίδας του, να
την αποδίδει με απίστευτη τρυφερότητα. Έγραφε πως, την
Ελλάδα δεν μπορεί να την ζωγραφίσει τόσο ωραία όσο την αισθάνεται. Παράλληλα διατηρούσε
και την πίκρα που η Ελλάδα δεν
τον κράτησε κοντά της.
Στο Μόναχο επισκέπτεται εκθέσεις λουλουδιών. Τα βρίσκει
όμορφα αυτά τα λουλούδια μεν αλλά επειδή
«είναι τεχνητά μεγαλωμένα» δεν αγγίζουν την ψυχή του. «Προτιμώ μιαν
απριλιάτικη τριανταφυλλιά των Αθηνών από όλα αυτά». Παρόλη όμως την λατρεία του
Γύζη για την φύση, ποτέ δεν έγινε τοπιογράφος.
Και δεν είναι μόνον εκεί που τα λουλούδια είναι τεχνητά μεγαλωμένα.
Είναι και το φώς. Το φώς που είναι έμπνευση και εργαλείο για τον ζωγράφο. Το
Μόναχο ήταν σκοτεινό, θλιβερό και απέλπιζε.
 |
| "Το παιδομάζωμα" Γύζης |
Έγραφε «Ούτε με εμπνέει ο τόπος,
ούτε εύμορφαι είναι οι γραμμαί, ούτε οι
χρωματισμοί. Αιώνιον πράσινον, πράσινον. Άλλοι είναι οι τόποι δια καλλιτέχνας, ίνα εμπνευστούν ,αλλά είναι
μακράν». Αχ Ελλάδα με τον δυνατό σου ήλιο που οι αχτίδες του μεταλάβουν τα
χρώματα συνεχώς και πάλλουν την ψυχή!! Ο
Γύζης έλεγε πως μόνον στον ύπνο
του βρίσκει χαρά γιατί ονειρεύεται τον ήλιο! Το φώς είναι αυτό που καθόρισε την
χρωματική του κλίμακα στο έργο του. Το λευκό στον Γύζη φέγγει δυνατά, το καφέ λάμπει
από το κόκκινο που έχει μέσα του, και το μπλε υπάρχει σε παραλλαγές. Μάλιστα,
φοβόταν μην δει στο μέλλον τα έργα του και του φανούν πως έχουν το χρώμα της
θάλασσας γιατί στον ύπνο του και στον ξύπνιο του ονειρευόταν «έβλεπε» την
ελληνική θάλασσα, τις βάρκες…
 |
| "Το παιδί με τα κεράσια" Γύζης |
Ο Γύζης σε όλη του την ζωή δούλευε πολύ και είχε
φιλίες με όσους χρειαζόταν να τον βοηθήσουν στην ανάδειξη του έργου του.
Μάλιστα, τον επισκεπτόταν ο αντιβασιλέας
Luitpold στο
ατελιέ του. Στις επιστολές του γράφει: «Είμαι καλά όταν εργάζομαι. Η εργασία
είναι η ζωή μου. Εις τον κόσμον εγνώρισα πλούσιους και πτωχούς. Όσον λυπούμαι
τους πρώτους όταν δεν ξέρουν πώς να
περάσουν τον καιρόν τους σκοτώνοντας αυτόν εις μάταιες διασκεδάσεις, πόσον
μακαρίζω τους δεύτερους και μάλιστα, όταν μετά τον τρομερόν κόπο τους, τους ακούω να προφέρουν
το ¨Δόξα σοι ο Θεός¨ και να τραγουδούν». Πόσο
δίκιο είχε! Το
πολύ το χρήμα
τον ξεστρατίζει τον
άνθρωπο. Τον κάνει ματαιόδοξο. Ενώ η
φτώχια που τον
σπρώχνει στον κάματο της
δημιουργίας, τον ανυψώνει
σε δοξολογίες στον
Θεό. Ίσως γι αυτό
λέμε, "ανεργία μήτηρ
πάσης κακίας". Ο άνθρωπος
χρειάζεται να εργάζεται
κυρίως με τα
χέρια του.
Το 1893 βραβεύεται στην Μαδρίτη της Ισπανίας για την Τρίτη παραλλαγή του
έργου του «Τάμα» και η Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια του ζητά το βιογραφικό του για να
τον συμπεριλάβει.
 |
| "ΤΟ ΤΑΜΑ" ΓΥΖΗΣ |
 |
| Κορίτσι πιθανώς απο το Τάμα, Γύζης |
1895 Του ανατίθεται η προμετωπίδα του περιοδικού «Uber Land undMeer», το Δίπλωμα των Μηχανικών «Θεωρία
και Πράξη» και η οροφή της αίθουσας συνεδριάσεων του Μουσείου Βιοτεχνίας στην
Νυρεμβέργη. Τότε, μετά από 18 χρόνια, επισκέπτεται την Ελλάδα μαζί με τον γιό
του δάσκαλου του Karl von Piloty. Θα είναι και η τελευταία φορά που
θα επισκεφτεί τις ρίζες του.
«Επεθύμησα να καθίσω εις τις δροσοκαμάρες του χωριού μου.
Τρέχει ο κόσμος σήμερον, τρέχει να
υπερβεί τον πλησίον του και τρέχων γηράσκει και μόλις παρά το χείλος του τάφου
στέκει να ιδή ότι ήλθεν η ώρα του, ότι είναι γέρων ή ότι κατέστρεψεν το άθλιον
του σώμα τρέχων. Είναι ήδη αργά! Παρήλθεν ο βίος χωρίς να αισθανθεί ότι έζησεν». Πόση αλήθεια
έχουν τα λόγια
του!
 |
| Αγόρι, Γύζης |
Το 1897 γίνεται ο πόλεμος στην Ελλάδα με την Οθωμανική
αυτοκρατορία. Έναυσμα το Κρητικό ζήτημα. Η σκέψη του Γύζη είναι μόνο στην Ελλάδα.
Ζωγραφίζει το «Η καταστροφή των Ψαρών». Τα γράμματα του είναι γεμάτα από
ιδεαλιστικές σκέψεις. Ζωγραφίζει το «Η Μετάνοια», «Η ψυχή του καλλιτέχνη»,
«Χαμένη ψυχή» κ.α. Εκείνον τον καιρό
γράφει σχετικά «Τι αξιολύπητον, ότι ένας λαός τόσον προικισμένος πρέπει να
υποφέρη υπο τον ζυγόν βάρβαρων λαών. Η Διπλωματίαν θεωρεί την ωραίαν αυτήν
χώραν απλώς ως αντικείμενον αμοιβαίας ζηλοτυπίας. Βλέπω αυτό το αίσχος της πολιτισμένης
Ευρώπης» Μάρτης 1897. Για τις ξένες
προστάτιδες δυνάμεις, πολύ πριν αυτόν τον πόλεμο, σε σχέση με εμάς τους Έλληνες
γράφει «.. αφού μας γυμνώσουν πρώτον,
αφού μας εξαντλήσουν υλικώς, μας πωλούν το όπλον και έπειτα έρχονται και μας
δένουν τα χέρια. Μας πήραν στον λαιμό τους οι προστάτιδες δυνάμεις. Είθε όμως
τούτο να μας χρησιμεύσει ως διδασκαλία και εις το μέλλον να μας γίνει ωφέλιμο
μάθημα» Μάιος 1886.
Το 1898 συμμετέχει στην έκθεση του Glaspalast
με δική του αίθουσα. Εκθέτει 24
έργα με λάδι και πολλά σχέδια του. Αγοράστηκαν 13 σχέδια του. Ο Γύζης ομολογεί πως τα σχέδια
αυτά έγιναν εμπνεόμενος από την μουσική και τις ωραιότερες αναμνήσεις της ζωής
του. Εκτός της ελληνικής παραδοσιακής
μουσικής, ήταν και λάτρης του Μπετόβεν αλλά και λάτρης του
εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού που και αυτόν τον ενέπνεε: «Δόξαν αρχαίαν,
αυστηράν και σοβαράν.. Δεν ζωγραφίζονται οι λέξεις αλλά το πνεύμα αυτών».
 |
| "Ιδού ο Νυμφίος" Γύζης |
1899 Είναι κουρασμένος. Έχει χάσει τις σωματικές του
δυνάμεις. Εργάζεται όμως. Τελειώνει την
«Αποθέωση», το «Ο νέος αιώνας». «Ο νέος αιώνας» θα είναι το έργο που θα βάλει
στην Διεθνή Έκθεση του Παρισιού. Επίσης θα συμμετάσχει και στην έκθεση Glaspalast με το μεγάλο του θρησκευτικό έργο
“Ιδού ο Νυμφίος έρχεται». Όταν πια θα καταλάβει πως η ζωή του τελειώνει, το να
γυρίσει πίσω στην Ελλάδα το θεωρούσε σαν τον λυτρωμό του από την αρρώστια.
Πίστευε πως αν πήγαινε εκεί, θα θεραπευόταν και μάλιστα ταχέως. Εκείνη την
περίοδο του ζητείται από το Εθνικό Μουσείο της Βιέννης το έργο του «Δόξα» για
να το αγοράσει με 3.000 μάρκα. Ο Γύζης αρνείται και το στέλνει στον πεθερό
του για να το παραδώσει έναντι 1.500
χρυσών φράγκων στην επιτροπή για την έκθεση των Αθηνών. Η αντιμετώπιση από τους
αρμόδιους στην Ελλάδα είναι αρνητικότατη. Ο Γύζης πικραίνεται πολύ, αν και
παράλληλα οι Βαυαροί τον «δαφνοστεφανώνουν»
για το έργο του «Αποθέωση της Βαυαρίας».
4 Ιανουαρίου του 1901 θα πεθάνει στο Μόναχο από λευχαιμία, περιτριγυρισμένος
από την οικογένεια του που τόσο αγαπούσε. Λέγεται πως τα τελευταία του λόγια
ήταν «Λοιπόν, ας ελπίζωμεν και ας
ζητούμε να είμαστε εύθυμοι!».
Στο μνημείο που φιλοτεχνείται, ο Παλαμάς γράφει το ποίημα
«Για τον τάφο του Νικόλαου Γύζη».
Μετά τον θάνατο του
έργα του εκτέθηκαν στην 8η καλλιτεχνική
έκθεση του Glaspalast. Όσο ζούσε, τιμήθηκε και βραβεύτηκε πολλές φορές και σε
ευρωπαϊκές και σε ελληνικές εκθέσεις μετά το 1870 ως το τέλος. Έργα του κοσμούν Μουσεία και οι
συλλέκτες – επενδυτές της τέχνης ποντάρουν στο όνομα του.
Τα έργα του. Κάποια από αυτά, είναι εμπνευσμένα από την
εποχή της τουρκοκρατίας, όπως το «Κρυφό
Σχολειό», «Τα αρραβωνιάσματα».. και το
ώριμο έργο του από την θρησκευτική πίστη
όπως «Ο Νυμφίος έρχεται». Έργο που δηλώνει ξεκάθαρα την μεταφυσική του
ανησυχία. Το θέμα πια που κυριαρχεί είναι η πάλη Καλού – Κακού και η νίκη του
Καλού. Η μορφή της γυναίκας είναι η πιο σημαντική μορφή στα έργα του. Την
εμφανίζει ως Τέχνη, Δόξα, Μουσική κ.α. Ο
Γύζης, χάρη στην υπέροχη μάνα του και τον πατέρα του που την σεβόταν, έμαθε και
ο ίδιος να σέβεται την γυναίκα και να την αγαπά.
 |
| "Κουρέας" Γύζης |
Ο Γύζης διατήρησε την ελληνική του ταυτότητα. Λάτρευε ότι Ελληνικό!
Το Ελληνικό πνεύμα, την Ελληνίδα μάνα, την Ελληνική μοναδική φύση, την Ελληνική
μουσική, κυρίως της Τήνου και των υποόλοιπων κυκλαδίτικων νησιών που ξεσηκώνει
τις καρδιές! Η επαφή του με την Ελληνική
φύση τον συγκινεί. Γράφει χαρακτηριστικά «Χαιρετίσατε εκ μέρους μου μικρούς και
μεγάλους ως και τα πουλιά». Μπορώ να τον νιώσω.
Στα ιδεαλιστικά του έργα, κάθε πινελιά του είναι ιδέα, κάθε
χρώμα ενας τόνος μουσικής (βλέπε σχετικά για Καντίσκυ πατώντας ΕΔΩ). Μάλιστα,
αρκετά από τα έργα του γίνονται με συνοδεία μουσικής από το πιάνο που έπαιζαν
τα παιδιά του. Με τους όμορφους ήχους ο Γύζης ενθουσιαζόταν, έβλεπε τα λάθη
στους πίνακες του και τους διόρθωνε! Όταν πια ήταν έτοιμος να κατευθυνθεί προς
τις ιδεαλιστικές του συνθέσεις, ζητούσε τρυφερά από τον πεθερό του κυρίως να
του στείλει κείμενα αρχαίων ελλήνων συγγραφέων, όπως τον Όμηρο.
 |
| "Κορίτσι" Γύζης |
Ο Γύζης ένωσε ρεαλισμό και ιδεαλισμό. Στις ηθογραφίες του
έπλασε τον ιδανικό έλληνα, την ιδανική μάνα, τον ιδανικό νεαρό, τον ιδανικό
παππού, την ιδανική γιαγιά. Στις προσωπογραφίες του κάνει ανατομία της ψυχής.
Ήθελε πάντα να έχει ψυχική επαφή άμεση με το μοντέλο του και δεν ζωγράφιζε
αριστοκράτες.
Ο Γύζης, ότι επαίνους έπαιρνε, αισθανόταν πως η δόξα, μαζί με
αυτόν, ανήκει στους δικούς του ανθρώπους και στην Ελλάδα. Μάλιστα, σε έναν
διαγωνισμό που διακρίθηκε μέσα σε 174 συμμετοχές, αυθόρμητα είπε «Τους
φάγαμε!!» εννοώντας ότι η
διάκρισή του σήμαινε
την νίκη της Ελλάδας.
 |
| "Καπουτσίνος" Γύζης |
 |
| "Κορίτσι που παίζει" Γύζης |
 |
| Ο Γϋζης με την γυναίκα του κ τα δυο του παιδιά |
 |
| Γύζης, αριστερά του παπά και αριστερά του ο Ιακωβίδης (γύρω στο 1900) |
 |
| Γύζης, πριν την αναχώρηση του για Ελλάδα το 1895. Λύτρας λίγο παραπέρα δεξιά του - αρχείο Γ. Ο. Περβολάκης |
 |
| "Η μάντισσα" Γύζης |
Κάποια ακόμη κομμάτια από τις επιστολές του:
«Η κάθε γυναίκα εδώ (στην Ελλάδα) γίνεται πραγματική
Αφροδίτη».
« Η Μάννα μου δεν με νιώθει και η παραμάννα μου δεν θέλει να
το ειπή ότι με νιώθει» έγραφε όταν μεν η «Αποθέωση της Βαυαρίας θαυμάζεται μεν
αλλά όχι τόσο όσο ήθελε ο ίδιος. Η μάνα του ήταν κάποιοι άνθρωποι στην Ελλάδα
που επέκριναν το έργο του και η παραμάνα
κάποιοι άνθρωποι στην Γερμανία που κατά
τον Γύζη, έβαζαν ένα όριο στην επιδοκιμασία τους.
«Ψεύτης ο κόσμος! Όνειρα είναι τα πάντα»
«Δεν επρόφθασα δυστυχώς να μάθω γράμματα. Ότι γράφω μου το
υπαγορεύει η καρδιά μου, αυτή είναι η Γραμματική και το Συντακτικόν μου»
ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΡΙΑ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΓΥΖΗ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ
Σε όσους αρέσει η δημοσίευση πατήστε από κάτω το κουμπάκι "Μου αρέσει". Και αν θέλετε, μπείτε στον κόπο να το κοινοποιήσετε στους φίλους σας. Γιατί τα καλά πράγματα πρέπει να τα μοιραζόμαστε. Και αυτό δεν κοστίζει τίποτα.
Πολλοί με ρωτάτε τον τρόπο που γίνεται κανείς μέλος εδώ στο μπλοκ. Πηγαίνετε δεξιά κάτω από την φωτο μου που λέει «Γίνετε μέλη» Πατήστε πάνω και γράφεστε. Είναι πολύ εύκολο και πολύ ενισχυτικό για μένα ψυχολογικά και μόνο αφού δεν έχω διαφημίσεις για άλλο κέρδος. Για άμεση ενημέρωση πατήστε στο
